تغييرات صفات مورفوفيزيولوژيك و عملكرد آلكالوئيدهاي پروانش (Catharanthus roseus L. (G. Don)) در پاسخ به تنظيم‌كننده‌هاي رشد تحت تنش خشكي

Changes in morphophysiological traits and alkaloids yield of rosea periwinkle (Catharanthus roseus L. (G. Don)) in response to plant growth regulators under drought stress conditions

به‌منظور بررسي اثر محلول‌پاشي تنظيم‌كننده‌هاي رشد گياهي بر پارامترهاي رشد، عملكرد، برخي خصوصيات مورفوفيزيولوژيكي و آلكالوئيدهاي گياه پروانش (Catharanthus roseus) تحت تنش خشكي، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزارع تحقيقاتي دانشگاه شهيد چمران اهواز در سال زراعي 96-1395 اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل تنش خشكي به‌عنوان عامل اصلي در سه سطح 40% (شاهد)، 60% و 80% حداكثر حد مجاز تخليه رطوبتي خاك و محلول‌پاشي اسيد جاسمونيك (JA) در دو سطح (صفر و 10 ميكرومولار) و اسيد ساليسيليك (SA) در چهار سطح (صفر، 0.1، 1 و 10 ميلي‌مولار) به‌عنوان عامل‌هاي فرعي بود. براساس نتايج مقايسه ميانگين اثرهاي اصلي، تنش خشكي 80% موجب كاهش 36.6 درصدي وزن تر و 25.4 درصدي وزن خشك گياه نسبت به تيمار شاهد شد. تيمار 10 ميلي‌مولار SA موجب افزايش 13.4، 125.5 و 59.6 درصدي به‌ترتيب در صفات ارتفاع، سطح برگ و وزن خشك گل نسبت به شاهد (صفر) گرديد. كاربرد JA موجب افزايش 16.3 و 8.6 درصدي به‌ترتيب در وزن خشك گل و وزن تر گياه شد. نتايج نشان داد بيشترين وين‌كريستين و وين‌بلاستين به‌ترتيب با كاربرد 1 و 10 ميلي‌مولار SA بدست آمد. اثر متقابل كاربرد هر دو تنظيم‌كننده رشد گياهي و تنش خشكي، بيشترين محتواي آلكالوئيدها را نشان داد. بيشترين وين‌بلاستين و وين‌كريستين، تحت تنش شديد خشكي، به‌ترتيب همراه با محلول‌پاشي µM JA10+ mM SA1 و µM JA10+ mM SA10 حاصل شد.

This research was aimed to investigate the foliar application of Plant Growth Regulators (PGRs) on growth parameters, yield, some morphophysiological traits, and alkaloids of rosea periwinkle (Catharanthus roseus L. (G. Don) under drought stress conditions. The field study was conducted based on split-plot factorial in the randomized complete block design (RCBD) with three replications at the research farms of Shahid Chamran University in Ahwaz city in 2016-17. The experimental treatments included drought stress as the main factor at three levels of 40% (control), 60% and 80% of maximum allowable depletion (MAD) and foliar application of jasmonic acid (JA) at two levels (0 and 10 µM) and salicylic acid (SA) at three levels (0, 0.1, 1, and 10 mM) as subplots. Based on the results of the mean comparison of main effects, drought stress (80% MAD) reduced 36.6% of fresh weight and 25.4% of the dry weight of the plant compared to the control. The treatment 10 mM SA resulted in 13.4, 125.5, and 59.6% increases in plant height, leaf area and flower dry weight, respectively, compared to the control. The foliar application of JA increased flower dry weight and plant fresh weight by 16.3 and 8.6%, respectively. The results showed that the foliar application of SA in concentrations of 1 and 10 mM caused the highest content of vincristine and vinblastine, respectively. The interaction of both PGRs and drought stress showed the highest alkaloids content. The highest vinblastine and vincristine under severe drought stress were obtained in foliar application of 1 mM SA+10µM JA and 10 mM SA+10µM JA, respectively.