ارزيابي ميزان درجه پليمريزاسيون و عملكرد اينولين 15 توده و رقم كاسني (Cichorium intybus L.) در اراضي جلگه‌اي شمال كشور

Evaluation of percentage and degree of inulin polymerization and yield in 15 cultivars and accessions of chicory (Cichorium intybus L.) in northern plains of Iran

به‌منظور ارزيابي ميزان و درجه پليمريزاسيون اينولين، عملكرد ريشه تر و اينولين 15 توده و رقم كاسني (Cichorium intybus L.) بومي و وارداتي، آزمايشي در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه ايستگاه تحقيقات خشكه‌داران استان مازندران در سال‌هاي 97-1395 اجرا شد. ماده گياهي پژوهش، شامل 13 توده داخلي و دو رقم وارداتي از جنس كاسني بود. در سال دوم آزمايش، در انتهاي مرحله رزت، ريشه‌ها برداشت، توزين و محاسبات مربوطه انجام شد. عصاره‌گيري نمونه‌ها به روش استخراج آبي انجام شد، سپس قند كل و قند احياءكننده نمونه‌ها اندازه‌گيري و ميزان و درجه پليمريزاسيون اينولين نمونه‌ها محاسبه گرديد. مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه توده‌هاي رشت، چمستان و رقم وارداتي Selenite، به‌ترتيب با 15.8، 13.9 و 14.3 درصد داراي بيشترين محتواي اينولين در بين ژنوتيپ‌هاي كاسني بودند. يافته‌هاي تحقيق نشان داد كه رقم Selenite با توليد 35.458 تن در هكتار ريشه تر و 2818.9 كيلوگرم در هكتار اينولين، در بين رقم‌ها و نمونه‌هاي كاسني مورد مطالعه بيشترين ميزان ريشه و اينولين را دارا بوده و توده تنكابن به‌ترتيب با عملكرد 12.692 تن در هكتار ريشه تر و 807.5 كيلوگرم در هكتار اينولين، پس از آن در رتبه دوم قرار گرفت و از ساير توده‌ها و رقم‌هاي تحقيق برتر بود. نتايج اين آزمايش نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي Selenite و تنكابن از نظر ميزان و درجه پليمريزاسيون اينولين در دو سال تحقيق پايداري مناسبي داشته و از نظر عملكرد ريشه و اينولين نيز از ژنوتيپ‌هاي برتر كاسني بودند و براي منطقه غرب مازندران مناسب‌تر شناخته شدند.

To evaluate the percentage and degree of polymerization and yield of inulin, and also root fresh yield of 13 native accessions and two imported cultivars of chicory (Cichorium intybus L.), an experiment was conducted using randomized complete block design with three replications in Khoshkedaran Research Station of Mazandaran province, Iran, in three consecutive years (2016-2018). The roots were harvested at the end of the rosette stage in the second year of cultivation, then weighed and relevant calculations were performed. Samples were extracted by using aqueous extraction method, and their total sugar content and reducing sugar and the percentage and degree of polymerization of inulin were calculated. Means comparison showed that accessions "Rasht" and "Chamest@n" and imported cultivar "Selenite" had the highest percentage of inulin (15.8, 13.9, and 14.3%, respectively) among the chicory genotypes. Findings showed that cultivar "Selenite" and accession "Tonekabon" were more superior to other genotypes in terms of fresh root yield and inulin and ranked first (35.458 t ha-1 fresh root and 2818.99 kg ha-1 inulin yield) and second (12.692 t ha-1 fresh root and 807.5 kg ha-1 inulin yield), respectively. In addition, "Selenite" and "Tonekabon" had good stability in terms of percentage and degree of inulin polymerization in two years of research and were found to be more suitable for the western region of Mazandaran province than other genotypes.