پديد آورندگان :
پيرظهيري، كژال اداره كل محيط زيست استان كردستان، سنندج، ايران , كانوني، همايون سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان كردستان، سنندج، ايران , رخزادي، اسعد دانشگاه آزاد اسلامي واحد سنندج - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات، سنندج، ايران
كليدواژه :
جمعيت گياهي , نخود زراعي , خصوصيات زراعي , عملكرد دانه
چكيده فارسي :
نخود (Cicer arietinum L.)، در ايران غالباً در شرايط ديم بهاره و در مزارعي كه رطوبت را از فصل قبل در خود ذخيره كردهاند كشت ميشود. تراكم بوته ميتواند اثر مهمي بر توليد و عملكرد نخود داشته باشد. هدف از انجام اين پژوهش، بررسي اثرات تراكمهاي مختلف بوته بر عملكرد دانه و تعدادي از صفات زراعي برخي ارقام نخود در سال 1395در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گريزه سنندج (35 درجه و 16 دقيقه عرض شمالي و 47 درجه و 1 دقيقه طول شرقي) بود. آزمايش به‌صورت فاكتوريل درقالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجراء و عوامل آزمايشي تراكم بوته در چهار سطح 15، 25، 35 و 45 بوته در مترمربع و ارقام نخود شامل چهار رقم كاكا، پيروز، آيالسي 482 و ثمين در نظر گرفته شدند. تجزيه واريانس صفات يادداشت برداري شده نشان داد كه اثر رقم و اثر متقابل رقم در تراكم براي همه منابع تغيير به استثناي تعداد دانه در غلاف، ارتفاع بوته و ارتفاع اولين غلاف از سطح زمين معنيدار بود. همچنين، اثر عامل تراكم بوته بر عملكرد دانه، وزن 100 دانه، شاخص كلروفيل برگ، محتواي پروتئين، ارتفاع بوته و تعداد شاخه در بوته معنيدار بهدست آمد. نتايج نشان دادند كه با ازدياد تراكم بوته، عملكرد دانه در واحد سطح افزايش يافت. مقايسه ميانگين عملكرد ارقام تحت بررسي نشان داد كه رقم ثمين به تراكمهاي بالا حساس بود و از طرف ديگر، آيالسي 482 تناسب خوبي به كشت متراكم داشت. در همين ارتباط، ارقام كاكا و پيروز در تراكمهاي متوسط (25 و 35 دانه در مترمربع) به اپتيمم عملكرد خود نزديك شدند. مقايسه ميانگين‌هاي اثر متقابل تراكم بوته × رقم نشان داد كه از لحاظ محتواي پروتئين تفاوت معنيداري بين ارقام ثمين، آيالسي 482 و پيروز وجود نداشت، ولي كاكا بهطور معنيداري پروتئين دانه بيشتري نسبت به ساير ارقام داشت. همبستگي عملكرد دانه با وزن 100 دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه در بوته و ارتفاع بوته مثبت و معنيدار بهدست آمد. بر اساس نتايج حاصل از اين آزمايش، براي كشت بهاره نخود در سنندج كشت رقم جديد و دانه درشت ثمين با تراكم 35 دانه در مترمربع ميتواند مورد توجه قرار گيرد.
چكيده لاتين :
Chickpea (Cicer arietinum L.) is commonly grown under dryland conditions during spring on soils that conserve moisture from the preceding season, in Iran. Seeding rate can have a major impact on production of chickpea. A field trial was carried out at Gerizeh Agricultural Research Station of Kurdistan (35°16’N 47°1’E), west of Iran during 2015-16 cropping season. The trial was carried out in a factorial experiment based on randomized complete block design (RCBD) with three replications. The factor "A" was plant densities, consisting of 15, 25, 35, and 45 plants m-2 and factor "B" was chickpea varieties (Kaka, Pirouz, ILC 482, and Samin). The effect of chickpea varieties and interaction between plant densities and varieties were significant on all measured parameters, except on number of seed per pod, plant height and height of first pod. Also, the effects of plant densities on seed yield, 100 seed weight, leaf chlorophyll index, protein content, plant height, and number of branch per plant were also significant. Results showed that an increase in plant density resulted in significantly higher seed yield per hectare. The mean yields indicated the sensitivity of "Samin" cultivar to high plant population, while it was, suitabilie to cultivar "ILC482" (45 plants m2). "Kaka" and "Pirouz" produce near optimum yields at medium plant densities (25 and 35 plants m-2). Mean yield comparison of cultivar × palnt density showed that cultivars "Pirouz", "ILC482" and "Samin" did not differ significantly in protein content but "Kaka" significantly produced higher protein content the three cultivars. Correlation coefficient for seed yield, number of pods/plant, seed weight, number of branch/ plant and plant height were positive and significant, while for seed yield, and height of first pod were negative and significant. According to the results of the this study Samin, with its large seed size and other desirable characteristics and plant population of 35 plants m-2 can be recommended for planting in Sanandaj and similar climatic areas.
