بازخواني شيوه‌هاي فهم بستر تاريخي كلام امام علي(ع) در نهج البلاغه مطالعه‌ موردي: شروح ابن ابي الحديد، ابن ميثم، ميرزا حبيب خويي، شوشتري و مغنيه

فهم صحيح از كلام اميرمؤمنان(ع)در گرو يافتن ابزار و مقدمات ورود به آن است كه نيازمند دقت صحيح و شايسته اي است. به كارگيري اين ابزار براي شرح متن نهج البلاغة مي تواند سهمي به سزا و تعيين كننده داشته باشد تا كلام امام علي(ع)صحيح تبيين شده و برتر تفسير شود. اشراف بر منبع و سند، شناخت فضاوجغرافياي سخن، بيان سبب صدور، اهتمام به يافتن تاريخ ايراد كلام، مشخص ساختن مخاطب و شخصيت هاي گوناگون و نيز ارائه موضوعات و اهداف كلي سخنان، مهم ترين ابزارهايي است كه مفسّران و شارحان تا به امروز بدان نظر داشته تا سخن امام در جايگاه خويش خوش نشيند. البته گاه همين ابزارها وقتي در كنار پيش فرض ها و باورهاي برخي شارحان قرار گرفته، نتيجه اي عكس را مواجه بوده ايم، اين مقاله مي‌كوشد با روش و رويكردي تحليلي به روند شرح و تفسير مفسّراني چون ابن ابي الحديد، ابن ميثم، ميرزا حبيب خويي، شوشتري و مغنيه در اين عرصه توجه نشان دهد؛ در صورت وجود كم دقتي به عناصر پيش گفته ضمن تذكّر به تصحيح آن بپردازد. يافته ها نشان مي دهد كه با توجه به ساختار متني و شكلي نهج‌البلاغه بدون مقدمات ورود به متن امكان فهم صحيح از متن نهج البلاغه ميسّر نيست و شارحان مذكور گاه از اين عناصر غفلت ورزيده اند، در نتيجه شرايط واژگونه تفسير كردن كلام امام را فراهم ساخته اند.