تحليل جامعه‏ شناختي راهبردهاي مواجهه با موضوع «‏حجاب» زنان در جريان نهضت ملي ‏‏شدن صنعت نفت

اين مقاله به جايگاه «حجاب» در جهت‏گيري نيروهاي سياسي و اجتماعي فعال در نهضت ملي‏كردن صنعت نفت در اواخر دهه 1320 شمسي (1320ـ1330) اختصاص دارد. دهه 1320 و به‌ويژه تحولات اواخر اين دهه، تحت‌تأثير دو دسته روندهاي بين‏المللي و داخلي است: نخست «چرخش استعماري»، و ظهور نظم تازه جهاني پس از جنگ جهاني دوم و نيز بازخيزي اسلامي در‌نتيجه افول سلطنت‏هاي ملي در كشورهاي اسلامي؛ و دوم، احياي نيروهاي سركوب‏شده اجتماعي و سياسي پس از بركناري رضاخان و بازبيني راهبردهاي سياسي و اجتماعي نيروهاي متجدد ملي‏گرا براي عبور از بحران مشروعيت ناشي از ملي‏گرايي استبدادي رضاخاني. مقاله نشان خواهد داد كه در ميانه مناقشات بر سر نفت و انتخابات در تحولات آخر اين دهه، چگونه مسئله زنان تحول يافته است و سه راهبرد در ميان نيروهاي سياسي و اجتماعي پيرامون موضوع «حجاب» را شرح خواهد داد: راهبرد ناديده‏انگاري سياسي حجاب، راهبرد بي‏اثرسازي اجتماعي حجاب و راهبرد الزامي‏سازي حداكثري حجاب. در اين مقاله، براي استخراج داده، به منابع و مواضع جبهه ملي ايران، حزب توده ايران، جامعه مجاهدين اسلام و جمعيت فداييان اسلام رجوع شده و از منابع دست اول تاريخي و تاريخ شفاهي استفاده شده است.