بررسي روايي محتوايي و پايايي نسخه فارسي آزمون عملكرد مدرسه در كودكان فلج مغزي 12-7 سال

اهداف: فلج مغزي يكي از اختلالات عصبي رشدي شايع در كودكان است. با توجه به افزايش ورود دانش‌آموزان فلج مغزي به مدارس عادي و مواجهه آنان با مشكلاتي در زمينه عملكرد مستقل، نيازمند ابزار ارزيابي معتبر و جامع براي ورود موفق آنان به مدارس عادي و همچنين ارائه برنامه درماني دقيق، احساس مي‌شود. »آزمون عملكرد مدرسه « با هدف اندازه‌گيري بسياري از مهارت‌هاي كاركردي مرتبط با مدرسه، قادر به شناسايي نقاط قوت و محدوديت‌هاي مؤثر بر سطح استقلال و مشاركت دانش‌آموزان در تكاليف مدرسه است. اين آزمون شامل 320 سؤال در سه بخش اصلي مشاركت، حمايت‌كننده‌هاي تكليف و عملكرد فعاليت است. نمره اين آزمون را مي‌توان به شكل كلي و يا نمره هر بخش را به شكل جداگانه گزارش كرد. هدف از اين مطالعه بررسي روايي محتوايي و پايايي نسخه فارسي »آزمون عملكرد مدرسه « در كودكان فلج مغزي هفت تا دوازده سال است. روش بررسي: پژوهش حاضر مطالعه مقطعي از نوع روش‌شناختي بود. جامعه آماري كودكان فلج مغزي127 سال شهر تهران بود. نمونه پژوهش 120 دانش‌آموز مدارس استثنايي دولتي تهران بودند كه به روش غيراحتمالي در دسترس انتخاب شدند. معيارهاي ورود به مطالعه عبارت بود از تشخيص فلج مغزي به تشخيص متخصص مغز و اعصاب و مندرج در پرونده تحصيلي دانش‌آموز، سن بين هفت تا دوازده سال، كودك نابينا يا ناشنوا (چند‌معلوليتي) نباشد و تمايل والدين براي شركت در مطالعه. در اين مطالعه از پرسش‌نامه جمعيت‌شناختي و »آزمون عملكرد مدرسه « استفاده شد. اطلاعات اوليه دانش‌آموزان از طريق پرسش‌نامه جمعيت‌شناختي بر اساس مصاحبه با والدين و پرنده دانش‌آموزي جمع‌آوري شد. براي بررسي روايي محتوايي از محاسبه نسبت روايي محتوايي CVR و شاخص روايي محتوايي CVI بر اساس پروتكل استاندارد »ارزيابي كيفيت زندگي استاندارد « استفاده شد. براي اين منظور نسخه فارسي »آزمون عملكرد مدرسه « توسط هشت متخصص در حوزه كار با كودكان فلج مغزي تكميل شد. براي بررسي پايايي آزمون از روش‌هاي آزمون باز‌آزمون و هم‌خواني دروني استفاده شد. پس از تكميل پرسش‌نامه جمعيت‌شناختي توسط محقق، جهت پايايي آزمون باز‌آزمون، پرسش‌نامه »آزمون عملكرد مدرسه « توسط يكي از والدين كودكان در دو نوبت با فاصله زماني چهار هفته تكميل شد. هم‌خواني دروني با محاسبه آلفاي كرونباخ و پايايي آزمون باز‌آزمون با محاسبه ضريب همبستگي درون‌رده اي ICC بررسي شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 22 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. يافته‌ها: در اين مطالعه 64 دانش‌آموز پسر و 56 دانش‌آموز دختر شركت كردند. ميانگين سني دانش‌آموزان شركت‌كننده نُه سال و چهار ماه بود. توزيع انواع فلج مغري به صورت 10 درصد فلج مغزي همي پلژي، 27/5 درصد فلج مغزي دايپلژي، 5/8 درصد فلج مغزي مونوپلژي و 56/7 درصد فلج مغزي كودروپلژي بودند. 80/8 درصد از پاسخ‌دهندگان به پرسش‌نامه، مادران دانش‌آموزان بودند. حداقل و حداكثر نسبت روايي محتوايي در محدوده 0/7 تا 1 بود. شاخص روايي محتوايي برابر 0/87 تا 1 (قابل قبول) برآورد شد. تمامي سؤالات در روايي محتوايي، نمره مطلوب كسب كردند. ضريب آلفاي كرونباخ براي بخش اول (مشاركت) 0/95، بخش دوم (كمك به انجام تكاليف حمايت‌هاي كاري) در محدوده 0/99 0/95 و در بخش سوم ( انجام فعاليت) در محدوده 0/99 0/83 و براي كل آزمون 0/92 محاسبه شد. ضريب همبستگي درون‌رده‌اي براي بخش اول (مشاركت)0/90، بخش دوم (كمك به تكاليف حمايت‌هاي كاري) در محدوده 0/910/840، بخش سوم (انجام فعاليت) در محدوده 0/970/84 و براي كل آزمون 0/89 به دست آمد. نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد نسخه فارسي آزمون عملكرد مدرسه از روايي محتوايي، هم‌خواني دروني و پايايي آزمون باز‌آزمون مناسبي براي كودكان فلج مغزي مدرسه رو برخوردار است؛ بنابراين اين آزمون، آزمون مناسبي براي بررسي كاركرد مدرسه اين كودكان است و مي‌توان از آن به صورت پژوهشي و باليني براي ارزيابي كاركرد مدرسه كودكان فلج مغزي استفاده كرد.