بررسي اثرات تابش خورشيد بر سطوح گنبد مساجد مناطق بياباني

ساختن بناهاي مذهبي در گذشته با در نظر گرفتن آسايش و راحتي كالبد بنا در برابر شرايط اقليمي سخت منطقه، مورد توجه معماران بوده است. ساختار مساجد به عنوان يكي از بناهاي مذهبي كشورمان، در اكثر نقاط اقليمي مخصوصاً مناطق بياباني با سقف هاي گنبدي گوناگون بوده است. اين پژوهش به دنبال بررسي عملكرد انواع گنبدهاي مساجد مناطق بياباني به لحاظ فرم و ابعاد در ميزان جذب تابش خورشيد است. بدين منظور داده هاي آب و هوائي (دماي خشك و مرطوب، تابش و وضعيت تابش) از ايستگاه هاي هواشناسي شهرهاي اصفهان و يزد طي دوره ي آماري پانزده ساله (1370-1385) استخراج شدند و همچنين نقشه گنبد مساجد از طريق اسناد كتابخانه ا ي رشته معماري دريافت شده است. در اين راستا پنج نمونه از گنبد مساجد مناطق بياباني ( مسجد امام اصفهان، مير چخماق، شيخ لطف الله، سارو تقي و مسجد علي) انتخاب گرديده و سپس گنبدها طبق ابعاد دقيق در نرم افزار رويت 2017 مدلسازي شده است تا ميزان جذب تابش خورشيد بر سطوح گنبدها در گرم ترين روز سال در سه بازه ي زماني ساعات 14، 16و 18 براي مناطق بياباني با استفاده از انرژي پلاس تحت موتور ردينس بدست آيد. نتايج نشان داد ميزان جذب تابش خورشيد بر سطوح گنبدي به فرم و ابعاد آن بستگي دارد. در ساعت 14 گنبدهاي با خيز بلند تقريبا 58% و گنبدهاي با خيز كم 75% ، در ساعت 16 گنبدهاي با خيز كم 68% و گنبدهاي با خيز بلند 51% و در ساعت 18 گنبد با خيز بلند 49% و گنبد با خيز كم 46% از سطوح خود را در معرض تابش قرار مي دهند. عملكرد گنبدهاي خيز بلند مساجد، در گرمترين موقع روز نسبت به گنبدهاي خيز كم بسيار بهينه تر مي باشند زيرا گنبدهاي خيز بلند در اين ساعات سايه اندازي بيشتري ايجاد مي نمايند.