ارزيابي پتانسيل سيل‌خيزي حوزه‌هاي آبخيز استان مازندران با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي (AHP)

يكي از مهم ترين اقدامات لازم براي پيشگيري و مقابله با اثرات مخرب سيلاب، شناسايي مناطق با بيش ترين پتانسيل سيل خيزي در سطح حوزه آبخيز و زيرحوزه هاي آن مي باشد. در اين پژوهش سعي شده است تا با استفاده از مدل فرآيند تحليل سلسله مراتبي، مناطق با بيش ترين ظرفيت توليد رواناب و سيل در حوزه آبخيز استان مازندران تعيين شود. در اين راستا از لايه هاي ارتفاع، شيب، كاربري اراضي، زمين شناسي، شدت ‌جريان تجمعي و شدت بارش استفاده شد. پس از محاسبه وزن نهايي هركدام از عوامل ورودي با استفاده از مدل فرآيند سلسله مراتبي در نرم افزار ARCGIS10.5، از تركيب لايه هاي ورودي براي ساخت نقشه درجه سيل خيزي محدوده مطالعاتي در پنج دسته مختلف شامل خيلي زياد، زياد، متوسط، كم و خيلي كم استفاده شد. نتايج به‌دست‌آمده نشان داد كه 36.79% سطح استان مازندران معادل با وسعت km2 9244.82 داراي خطر سيل خيزي زياد و خيلي زياد است. هم چنين تقريباً نيمي از سطح اين استان، معادل با وسعت km2 12028.51، در محدوده سيل خيزي متوسط قرار دارد. نتايج به‌دست‌آمده نشان داد كه ميزان خطر سيل‌خيزي در هر يك از ايستگاه هاي هيدرومتري، با مشاهدات واقعي تعداد سيلاب ها كه عمدتاً با دوره بازگشت 50 و 100 سال هستند تا حد مطلوبي منطبق مي باشد. اين موضوع بيانگر دقت بالاي روش به كار گرفته‌شده و صحت وزن هاي تخصيص‌يافته به هريك از عوامل مؤثر است كه قابليت بهره‌برداري از نتايج پژوهش براي اقدامات پيشگيرانه آتي را روشن مي سازد.