نقش اندوده سطحي ناشي از باران‌هاي متوالي در مؤلفه‌هاي رواناب در آبخيز كجور مازندران

تخريب خاك‌دانه‌ها بر اثر برخورد قطرات باران باعث شكل‌گيري اندوده سطحي، كاهش زبري و بسته‌شدن منافذ سطح خاك و به دنبال آن افزايش رواناب و فرسايش خاك مي‌شود. توالي بارندگي از جمله رخ‌دادهايي است كه ‌به‌رغم تأثير در شكست خاك‌دانه‌ها و ايجاد اندوده سطحي، تاكنون كم‌تر از اين جنبه مورد بررسي قرار گرفته است. بر همين اساس در پژوهش حاضر اثر سه باران متوالي و شكل‌گيري اندوده سطحي در دو نوع خاك لوميشني و لوميشنيرسي در كرت‌هاي كوچك آزمايشگاهي و تحت شبيه‌سازي باران به مدت 15 دقيقه پس از شروع رواناب با شدت‌هاي 50 و 90 ميلي‌متر در ساعت بر مؤلفه‌هاي رواناب و هدررفت خاك مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه در هر دو بافت خاك و هر دو شدت بارندگي، اندوده سطحي خاك در اثر باران‌هاي متوالي ايجاد شد. توالي بارندگي بر زمان شروع، حجم و زمان خاتمه رواناب تأثير معني‌دار داشت. براساس نتايج حاصل از تصويربرداري سه‌بعدي در شدت 50 ميلي‌متر در ساعت در اثر توالي بارندگي زبري سطح خاك در بافت لوميشني از 1/30 به 1/18 ميلي‌متر و در بافت لوميشنيرسي از 1/80 به 1/31 رسيد. در حالي‌كه در شدت 90 ميلي‌متر در ساعت ميزان زبري افزايش يافت و به 2/37 و 1/99 ميلي‌متر به‌ترتيب در بافت لوميشني و لوميشنيرسي رسيد. با توجه به اثرات باقي‌مانده‌هاي پوشش گياهي در اصلاح ساختمان و حفاظت فيزيكي خاك سطحي در برابر برخورد قطرات باران، پيشنهاد مي‌شود در راستاي كاهش اندوده سطحي، از چراي بي‌رويه جلوگيري شده و همچنين با اقدامات اصلاحي پوشش گياهي منطقه تقويت شود.