شناسايي مناطق مستعد سيل‌گيري و تعيين مهم‌ترين عامل‌هاي مؤثر بر وقوع آن با استفاده از مدل بيشينه‌ي بي‌نظمي در آبخيز تشان خوزستان

يكي از مهم‌ترين اقدام‌ها در راستاي مديريت سيلاب تهيه‌يِ نقشه‌يِ حساسيت سيل‌گيري است. هدف از اين پژوهش، شناسايي مناطق مستعد سيل‌گيري با استفاده از مدل بيشينه‌ي بي‌نظمي در آبخيز تشان خوزستان است. بنابراين، نقشه‌يِ پراكنش سيل‌گيري‌ها تهيه شد و از تعداد كل 169 موقعيت سيل‌گيري، 70% به‌منظور واسنجي مدل و30% به‌منظور اعتبارسنجي استفاده شد. هم‌چنين، از 10 عامل مؤثر در سيل‌گيري شامل ارتفاع، جهت شيب، فاصله از آبراهه، تراكم زهكشي، درجه‌ي شيب، كاربري اراضي، فاصله از جاده، شاخص رطوبت پستي‌وبلندي، انحناي سطح و سنگ‌شناسي استفاده شد. روند تأثير و درصد مشاركت هر يك از ويژگي‌هاي محيطي در وقوع سيل‌گيري با استفاده از منحني‌هاي پاسخ و روش جك نايف محاسبه شد. در نهايت، نقشه‌يِ حساسيت سيل‌گيري در چهار طبقه تهيه شد. به‌منظور ارزيابي دقت مدل‌سازي انجام‌شده، از منحني تشخيص عملكرد نسبي استفاده شد. نتايج نشان داد اين مدل دقت بسيار خوبي در شناسايي مناطق مستعد سيل‌گيري دارد و عامل‌هاي كاربري اراضي و فاصله از جاده با 50/5% و 20/6% مشاركت، بيش‌ترين تأثير را در وقوع سيل‌گيري‌ها داشته‌اند. هم‌چنين، حدود 25% از مساحت آبخيز نسبت به وقوع سيل‌گيري‌ داراي حساسيت زياد و خيلي زياد است. با توجه به دقت پيش‌بيني بسيار خوب الگوريتم بيشينه‌ي بي‌نظمي در شناسايي مناطق بحراني و حساس به سيل‌گرفتگي توصيه مي‌شود. از اين مدل براي تهيه‌يِ نقشه‌يِ حساسيت سيل‌گيري ساير آبخيزها خصوصاً مناطقي كه فاقد ايستگاه‌هاي آب‌سنجي هستند استفاده شود.