ارزيابي تأثيرات مؤلفه‌هاي فضا بر سازماندهي رفتار محيطي شهروندان در فضاهاي ورودي شهرها (نمونۀ موردي: دروازه قرآن شيراز)

فضاهاي ورودي شهرها علاوه‌بر معرفي يك شهر و ايجاد اولين تصوير ذهني مخاطبان از آن، به دليل داشتن پتانسيل‌هاي مختلفي كه باعث بروز فعاليت‌هاي متنوعي مي‌شود، از اهميت ويژه‌اي برخوردار هستند؛ به همين جهت يافتن مهمترين مؤلفه‌هاي تأثيرگذار در الگوهاي رفتاري كاربران و همچنين راه‌حلي مناسب جهت معيارهاي تأثيرگذار در طراحي فضاهاي ورودي شهرها، يكي از مهمترين مسائلي است كه امروزه طراحان شهري به دنبال آن هستند. درواقع سؤال اصلي پژوهش، دربارۀ نحوه و نوع ارتباط ابعاد مختلف ادراكي، كالبدي، اجتماعي و غيره در فضاهاي ورودي شهر با شكل‌گيري الگوهاي رفتاري است. در همين راستا دروازه قرآن شيراز به عنوان يكي از نمونه‌هاي شاخص كه داراي مؤلفه‌هاي مختلف فضايي و ادراكي در ابعاد گوناگون و همچنين يك فضاي شهري با سطح كنش‌گري بالا و فعاليت‌هاي متنوع است، انتخاب و مورد تحليل جامع الگوهاي رفتاري قرار گرفته است. روش تحقيق پيشِ رو از نوع تركيبي كمي و كيفي است و براساس هدف از نوع ارزيابي خصوصيات فيزيكي، فرهنگي، هويتي و ادراكي است. مشاهده و تحليل كيفي با استفاده از تكنيك‌هاي نقشه‌برداري رفتاري، پرسش‌نامه، مصاحبه و تحليل عكس است. مهمترين مؤلفه‌هاي محيطي تأثيرگذار بر رفتار كاربران در فضاهاي ورودي شهرها، براساس ديدگاه‌هاي نظريه‌پردازاني نظير لنگ، باركر و كانتر در سه دسته عوامل فيزيكي و كالبدي محيط، عوامل فرهنگي، هويتي، اجتماعي و عوامل رواني و ادراكي محيط تقسيم‌بندي شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه مؤلفه‌هاي هويتي و كيفيت مطلوب بصري بيشترين نقش را در جذب كاربران به فضاي ورودي شهرها داشته و كيفيت بصري مناظر و چشم‌اندازهاي اطراف ارتباط مستقيمي با ميزان حضورپذيري و آرامش فضايي دارد و ميزان تأثيرگذاري اين مؤلفه بيشتر از مؤلفه‌هايي نظير حريم خصوصي و چيدمان فضايي است.