مادري: سنخ‌ها، معاني و انگيزه‌ها

مادري كه زماني اصلي‌‌ترين پايگاه هويت‌بخش براي زنان بود، در دوران مدرن از جايگاه پيشين خود دور شد و به عنوان ‌مسئله، مورد توجه نظريه‌پردازان قرار گرفت. در جامعه‌ ايراني نيز مادري تحت تأثير تحولات دنياي مدرن دستخوش تغييراتي شد كه آن را به موضوعي نيازمند بررسي تبديل مي‌كند. نخستين گام در تبيين مادري، شناخت چگونگي وضع پايگاه مادري نزد زنان است. اين پژوهش با هدف سنخ‌بندي زنان در نسبت با مادري با استفاده از روش تحليل مضمون در نمونه‌اي 51 نفره از زنان 15 تا 70 ساله‌ شهر تهران انجام شد. تكنيك گرد‌آوري داده‌ها مصاحبه‌ عميق نيمه‌ساخت‌يافته بود. يافته‌هاي حاصل از مصاحبه در سه مرحله كدگذاري و شبكه‌ مضامين موجود در آنها ترسيم شد. بر اساس عامل معنا كه به عنوان مضمون كانوني شناخته شد، سه گونه‌ اصلي انتخابگر مادري، مردد درباره‌ مادري و گريزان شناسايي شد. زنان انتخابگر بر اساس عامل انگيزه به دو دسته‌ سنت‌گرا و معرفت‌گرا و زنان مردد درباره‌ مادري به دو دسته مادي‌گرا و معرفت‌گرا تقسيم شدند. سنخ‌هاي به‌دست‌آمده بيانگر تحول در نهاد مادري است كه با برجسته شدن عامل انتخاب و آگاهي فشار نهادي براي قرار گرفتن در پايگاه مادري كاهش يافته است؛ گرچه ارزشمندي پايگاه مادري و گرايش‌هاي دروني زنان، آنها را به پذيرفتن اين پايگاه سوق مي‌دهد.