تأثير فضاهاي معماري در فيلم‌هاي اكسپرسيونيستي ايران مطالعۀ تطبيقي با سينماي اكسپرسيونيست آلمان

بيان مسئله: سينما و معماري به‌عنوان دو مقولۀ متناظر كه از زمان حيات سينما مدام بر يكديگر تأثيرات دوسويه داشته‌اند شناخته مي‌شوند. در قرن اخير تأثيرات كالبد معماري بر سينماي جهان مورد توجه بسياري از پژوهشگران قرارگرفته است. از آنجا كه سينماي ايران جزو سينماهاي صاحب سبك در جهان به‌شمار مي‌آيد، طبيعتاً تأثيرپذيري اين سينما از فضاهاي معماري مي‌تواند ضرورت مطالعه در اين زمينه را نشان دهد. شايد شاخص‌ترين سبكي كه تأثيرات معماري آن در سينما فرمي جدانشدني را آفريد، تأثير معماري اكسپرسيونيست بر سينماي بين دو جنگ جهاني بود؛ جايي كه معماري و سينما بي‌اندازه به يكديگر نزديك مي‌شوند. اكسپرسيونيست به‌عنوان يكي از جلوه‌هاي قرن بيستم در سينماي ايران نيز بروز داشته است. چه در فيلم‌هاي هم‌دورۀ اكسپرسيونيست آلمان و چه در دهه‌هاي اخير، اما فقدان پژوهش در اين زمينه سبب ناشناخته‌ماندن تأثيرات اين نوع معماري بر فيلم‌هاي اكسپرسيونيستي ايران شده است.هدف پژوهش: در اين پژوهش، هدف بررسي سينماي اكسپرسيونيستي ايراني در دورۀ معاصر و نحوۀ تأثيرپذيري فيلم‌ها از فضاهاي معماري است.روش پژوهش: اين مطالعه با رويكرد كيفي و با روش مطالعۀ تطبيقي و تحليل محتوايي انجام‌گرفته است. در اين گذر، ابتدا به شناخت اكسپرسيونيست و مفاهيم آن در معماري و سينما پرداخته مي‌شود سپس با بررسي نمونه‌ها و تحليل محتوا، نقش فضاهاي معماري در سينماي اكپرسيونيست ايران مورد بررسي قرار مي‌گيرد.نتيجه‌گيري: بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه تأثير فضاهاي معماري در فيلم‌هاي اكسپرسيونيستي در فيلم «شب‌نشيني در جهنم» به علت دكورسازي عظيم آن و وفادار ماندن به اركان اكسپرسيونيست، ارجاعات ملموس و قابل دركي (از نظر بصري) به فضاهاي معماري دارد. برخلاف نمونه‌هاي ديگر كه اثرات كالبدي فضاهاي معماري تا حد مينيمالي كاهش پيداكرده است، اما همچنان ديگر عوامل نظير سايه و نور مورد توجه قرارگرفته است.