تحليلي بر نقش روزنامه‌ها و دامنه‌ي تأثيرگذاري آن‌ها در اعتراض‌هاي عصر ناصري (۱۳۱۳-۱۲۶۴ ه.ق)

پديده‌ي اعتراض، ايرانِ عصر ناصري را به يكي از دوره‌هاي پرتنش در تاريخ مناسبات دولت و ملت در ايرانِ عصر قاجار مبدل ساخت. ضعف دولت، چالش‌هاي فراگير اقتصادي، گذار تدريجي جامعه‌ي ايران از دوران سنت به مدرنيته، تغيير در مناسبات خارجي ايران، ناكارآمدي ساختاري و عواملي ازاين‌دست، در گستره‌اي نسبتاً وسيع، به نارضايتي‌ها و اعتراضات تقريباً سراسري در اغلب ولايات ايران دامن زد. آنچه تا حدودي سبب شد تا بخشي از اين اعتراضات در گستره‌اي نسبتاً وسيع‌تر در ايران به تحريك و تشويق افكار عمومي نسبت به وضع موجود ياري رساند، روزنامه‌ها بودند. اختر و قانون، جزو معدود روزنامه‌هاي اواخر سلطنت ناصرالدين‌شاه به شمار مي‌آيند كه با مسئله‌ي اعتراضات اين دوره پيوندي تأثيرگذار برقرار و در تأثيرگذاري فزاينده‌ي اين اعتراضات بر تحولات آتي ايران نقشي پررنگ ايفا كردند. پرسش اصلي اين پژوهش اين است كه دامنه‌ي تأثيرگذاري روزنامه‌ها درروند اعتراضات عصر ناصري تحت تأثير چه عواملي قرار گرفت و نقش دو روزنامه‌ي نامبرده در اعتراضات متأخر اين دوره بر چه اساسي شكل گرفت؟ در اين پژوهش، به روشي توصيفي تحليلي، اين فرضيه موردبررسي قرار خواهد گرفت كه روزنامه‌هاي عصر ناصري توانايي بازتاب وسيع اعتراضات عصر ناصري را پيدا نكرد اما در معدود اعتراض‌هاي اواخر عصر ناصري، به يكي از مهم‌ترين ابزارها در فراگيرشان اعتراضات اين دوره مبدل شدند.