مقايسه بازده و تركيبات اسانس گياه سگ‌دندان بشاگردي طي مراحل مختلف فنولوژيكي

مقدمه: گياه سگ‌دندان بشاگردي (Pycnocycla bashgardiana Mozaffarian) از گونه‌هاي اندميك دارويي در استان هرمزگان مي باشد. به دليل وجود ماده با ارزش ميريستيسين در اندام‌هاي اين گياه، از آن به صورت دم كرده در درمان برخي بيماري‌ها استفاده مي‌شود. هدف: بررسي ميزان و نوع تركيبات اسانس سرشاخه گياه در مراحل مختلف فنولوژيكي شامل رويشي، آغاز گلدهي، گلدهي كامل و بذردهي. روش بررسي: اسانس نمونه‌ها توسط كلونجر استخراج شد و تركيبات آن بوسيله دستگاه GC و GC/MS مشخص گرديد. نتايج: بيشترين بازده اسانس (2.22 درصد) مربوط به آغاز گلدهي گياه است. بازده اسانس در مراحل رويشي، گلدهي كامل و زمان بذردهي به ترتيب 0.64، 1.54 و 0.74 درصد محاسبه شد. به طور كلي، 39 تركيب در اسانس گياه شناسايي شد كه برخي از اين تركيبات تنها در يك مرحله از رشد گياه و برخي نيز در هر چهار مرحله وجود داشتند. مقايسه تركيبات اسانس نشان داد كه در همه مراحل 6 تركيب پاراسيمن، سيس بتا اوسيمن، ميريستيسين، سابينن، ترانس بتا اوسيمن و ايزوميريستيسين از تركيبات اصلي مي‌باشند. ميريستيسين در تمام مراحل به عنوان يكي از سه تركيب با درصد بالا بوده به طوري كه مقدار آن در مرحله رويشي 52.71، آغاز گل‌دهي 12.8، گلدهي كامل 8.6 و در بذردهي 17 درصد مشاهده شد. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج اين تحقيق، بيشترين ميزان ميريستيسين در مرحله رويشي و قبل از رسيدن گياه به مرحله گلدهي است. درحالي‌كه بيشترين ميزان ترانس بتا اوسيمن و سيس بتا اوسيمن در مرحله گلدهي و بيشترين ميزان ايزو مريستيسين، سابينن و پاراسيمن در مرحله بذردهي گياه مي‌باشد.