منشاء رنج و راه رهايي از ديدگاه بودا و ابوسعيد ابوالخير

The origin of suffering and the way of deliverance in Buddha's and Abu Sa'id Abi'l-Khayr's Thoughts

رنج دريافتي دروني - عاطفي (در مقابل دروني - معرفتي / ارادي و جسماني) است كه همۀ ابناي بشر به‌نوعي با آن آشنا هستند و آن را در زيست دروني خود تجربه مي‌كنند. ازاين‌جهت، رهايي از آن يكي از مهم‌ترين مسائلي است كه هر انساني به آن نظر دارد. ابوسعيد ابوالخير به‌عنوانِ عارف مسلمان و بودا در كسوت بنيان­گذار يك سنت ديني - معرفتي، در باب علت رنج و راه رهايي از اين وضعيت نامطلوب سخناني گفته­اند. اين نوشتار با روش توصيفي - تحليلي، درصدد تبيين نگاه اين دو متفكر برآمده است. به نظر مي­رسد كه در مقايسۀ بين اين آرا، هم بودا و هم ابوسعيد، به‌نحوي مسئلۀ رنج را با «ناآگاهي»، «خود» و «خواست» پيوند داده­اند و «معرفت» و «اخلاق» را راهي براي رهايي از آن معرفي كرده­اند. البته تفاوت‌هاي مهمي در تحليل همين دو نكته به چشم مي‌خورد كه ناظر به فهم متفاوت آن‌ها از هستي، انسان و غايت اوست.

Suffering is an internal-emotional perception (versus internal-cognitive/voluntary and bodily) that all human beings have had such feeling in their life anyhow. So, deliverance from it, is one of the most important problems of people. Abu Said Abi'l-Khayr as a Muslim Mystic and Buddha as a founder of a religious-wise tradition, have paid attention to the origin of suffering and the path of deliverance from this undesirable condition. In this article, we have tried to explain the views of these two thoughtful men, by descriptive-analytic method. In comparison between their views, we find that both of them have made some kind of connection between "suffering” and both "ignorance" and "self". They think that by "true knowledge" and "good morality" we can be delivered from suffering at all. Nonetheless, there are some important differences between their views and prescriptions.