وادي نانوشته؛ چگونگي تقابل صورت و معني در منظومۀ عرفاني منطق‌الطير

Unwritten valley""Confrontation of Form and Meaning in the Mystical Poetry of the Mantiq Al-Tayr"

عطار در منطق‌الطير از هفت وادي نام مي‌برد؛ اما يك وادي نانوشته وجود دارد و آن گذشتن از صورت و رسيدن به معني است. اين موضوع به‌صورتِ تقابل اين دو در كل منطق الطير به‌ شكلي نانوشته و نامنسجم منعكس شده است. در سخن عطار، صورت در مفهوم مجاز، كثرت‌ها، ظاهر، دنيا و وابستگي‌هاي به آن ديده مي‌شود و معني نيز در مفهوم وحدت، باطن، روح، تعالي و رسيدن به حقيقت مي‌آيد. حكايت اين مرغان را هم در شكل و قالب و هم در محتوا و معنا ميتوان گذر از صورت به معني دانست؛ زيرا عطار از قالب داستاني تمثيلي بهره برده و در متن هم خواننده و سالكِ راه را به گذر از ظواهر و صورت‌ها و توجه به معني فرامي‌خواند. وي راه گذر از صورت و رسيدن به عالم معني را در بريدن از وابستگي‌ها، داشتن همت و انصاف و درمجموع در طلب و عشق و فنا مي‌بيند.

Attar mentions seven valleys in the Mantiq Al-Tair, but there is one unwritten valley, that is passing from the form to the meaning. In Attar's words, the form is seen in the permissible concept, the pluralities, the appearance, the world and the dependencies on it, and the meaning is also seen in the concept of unity, inwardness, soul, transcendence and attainment of truth. The story of these birds can be considered as passing through the form. Because Attar uses the form of an allegorical story and in the text, he calls the reader and the seeker of the way through appearances and forms and paying attention to the meaning. He sees the way through the face and reaching the world of meaning in cutting off attachments, having effort and justice, and in general in seeking, love and annihilation.