هستي‌شناسي در سنت اول و دوم عرفاني

Ontology in the first and second mystical traditions

موضوعات هستي‌شناختي يكي از اركان شناخت ديدگاه‌هاي عرفاني و تبيين تفاوت سنت‌ها و مشرب‌هاي عرفاني است. درواقع، نظر عارفان در باب هستي بر آراي آن‌ها را در باب ديگر مسائل اثر مي‌گذارد و اعمال و معاملات آن‌ها را جهت مي‌دهد. بر همين مبنا پرسش مهم و اساسي در اين باب آن است كه موضوعات مربوط به شناخت هستي در منظومۀ فكري عارفان مختلف بر چه اصولي استوار شده و چگونه است. در اين مقاله الگوها و مصاديق مربوط به هستي‌شناسي در ديدگاه عارفان سنت اول و دوم عرفاني تحليل شده است. يافته‌ها نشان مي‌دهد عارفان اين دو سنت در باب هستي اختلافِ‌نظر اساسي دارند: عارفان سنت اول مباني هستي‌شناختي خود را به تبع فيلسوفان و متكلمان بر پايۀ نظريۀ وسائط استوار ساخته‌اند؛ اما عارفان سنت دوم نه‌تنها در تبيين هستي به اين نظريه معتقد نيستند؛ بلكه گاه به‌شدت با اين نظريه و قائلان به آن مخالفت كرده‌اند.

Ontological issues are one of the pillars of understanding mystical views and explaining the differences between mystical traditions. In fact, the mystics' view of the universe influences their views on other issues and directs their actions and transactions. Accordingly, the important and fundamental question in this regard is what are the principles of the issues related to the understanding of universe in the intellectual system of different mystics? In this article, patterns and examples related to the ontology in the point of view of mystics of the first and second mystical traditions are analyzed. The findings show that the mystics of these two traditions have a fundamental difference of opinion about the universe: following philosophers and scholars of Kalām, the mystics of the first tradition have based their ontological foundations on the theory of Vasā’et, but the mystics of the second tradition not only do not believe in this theory, they have opposed this theory and those who believe in it.