كليدواژه :
آمايش سرزمين , توسعة پايدار , ارزيابي توان اكولوژيك , استان گلستان , تناسب اراضي
چكيده فارسي :
ارزيابي توان اكولوژيك تعيين مي كند كه هر يك از فعاليت هاي انساني در كدام پهنه از سرزمين قابل انجام دادن است و بالعكس در هر يك از پهنه ها چه فعاليت هايي قابل انجام دادن نيست يا انجام دادن آن صرفه اقتصادي به دنبال ندارد يا مخرب پايداري محيطي است. هدف از اين پژوهش ارزيابي توان اكولوژيك سرزمين در استان گلستان، به منظور توسعه كشاورزي (كشت گندم)، با رويكرد آمايش سرزمين و بررسي عوامل موثر بر توان اكولوژيك كشاورزي بود. پژوهش به روش اكتشافي و گردآوري اطلاعات به شيوه كتابخانهاي انجام شد. ابتدا عوامل و شاخصهاي موثر شامل آب و هوا، بارندگي، دما و درجه حرارت، تبخير، توپوگرافي (ارتفاع)، شيب، جهت شيب، كاربري اراضي، منابع آبي، پهنه هاي سيلاب، تيپ اراضي، فرسايش، خاك شناسايي شدند و در مرحله بعد مكانيابي بهينه و مناسب كشت گندم با استفاده از نرم افزار Arc GIS و آزمونهاي آن، به منظور پهنه بندي مناطق مستعد كشت گندم، در چهار مرحله صورت پذيرفت؛ بدين صورت كه داده هاي خام لايه هاي مورد نظر شناسايي و نواحي مناسب كشتوكار تعيين و كلاسبندي شدند. مقادير مناسب به لايه هاي اشاره شده داده شد تا نقشه لايه نهايي جهت پهنه بندي مناطق مستعد كشت گندم توليد شود. در نهايت، با روي هم گذاري لايه مناطق زير كشت گندم بر لايه هاي مورد نظر، نقشه توان اكولوژيك منطقه تهيه شد و سپس به سه طبقه نهايي اراضي با توان مناسب و بالا (حدود 13 درصد)، اراضي با توان متوسط (بيش از 80 درصد)، اراضي با توان كم يا بدون توان (حدود 5 درصد) كلاسبندي شدند. قلمرو مياني استان داراي حاصل خيزترين زمينهاي كشاورزي و اقليم نيمه مرطوب و معتدل مديترانهاي (جلگه هاي پايكوهي البرز) است. در نتيجه بهترين نواحي كشت قلمرو مياني استان و نواحي جنوبي استان، به دليل دارا بودن خاك عميق زراعي با كيفيت نسبتا مطلوب و بارندگي مناسب، است.
چكيده لاتين :
The ecologic capability evaluation determines which human activities can be performed on which area of land and conversely, which activities are impossible, economically unviable, or detrimental to environmental sustainability. This study set out to evaluate the land ecologic capability in Golestan province of Iran to develop agriculture (cultivating wheat) through land use planning and to investigate the factors effective on the agriculture ecologic capability. The study was exploratory in terms of method and applied library research method for data collection purposes. The identified factors include climate, precipitation, temperature, evaporation, topography (altitude), slope, slope direction, land use, water resources, flood zones, land types, erosion, and soil. Then, the optimal location of land for wheat cultivation was done in four stages using ARC GIS software and its tests in order to zone the lands appropriate for what cultivation. To this end, the raw data of the intended layers was extracted and examined, and the areas appropriate for cultivation were determined and classified. The appropriate values were assigned to the aforementioned layers so as to generate the final layer map to zone the lands appropriate for wheat cultivation. Finally, via overlaying the wheat-cultivated lands on the intended layers, the ecologic capability map of the area was made. These were then classified into three categories, namely lands with appropriate and high capability (about 13%), lands with medium capability (over 80%), and lands with low or no capability (about 5%). The intermediate territory of the province has the most fertile lands with semi-humid, temperate Mediterranean climate (Alborz highland plains). As a result, the best cultivation areas of this province are located in its intermediary and southern parts that have deep, high quality agricultural soil and adequate rainfall.
