كليدواژه :
آسيبپذيري محيطي , مديريت شهري , تحولات جمعيتي , ظرفيت پذيري جمعيت , كلان‌شهر تهران
چكيده فارسي :
كلان شهرها، به واسطه جمعيت كلان شهري، بيش از ساير شهرها در معرض آسيب ناشي از بلاياي محيطي قرار دارند و اغلب به طور روزافزون ميزان آسيبپذيري آن ها در حال افزايش است. ارزيابي آسيبپذيري، به ويژه در بازههاي زماني مشخص، پايه هاي جديدي را براي برنامهريزي و مديريت شهري بهتر فراهم آورده است. علاوه بر اين، طي ساليان اخير، مفهوم واژه آسيبپذيري در چارچوب بررسي ارتباط بين سيستمهاي به هم پيوسته طبيعي انساني و به تبع آن در اكولوژي انساني همواره مورد توجه قرار گرفته است. از سوي ديگر، جابه جاييهاي جمعيتي در مناطق مختلف شهرهاي بزرگ همواره تابع الگوهاي مختلف است. ازين رو، هدف اصلي از پژوهش حاضر شناسايي ارتباط فضايي تحولات جمعيتي مناطق كلان شهر تهران با تغييرات شدت آسيب پذيري محيطي طي يك دهه اخير بود. روششناسي پژوهش مشتمل بر ارزيابي آسيب پذيري در سه لايه آسيب هاي ناشي از مخاطرات طبيعي، آسيب هاي ناشي از ساختار شهري، و آسيبهاي محيطي طي دهه اخير شهر تهران است. همچنين، با استفاده از نتايج سرشماري، تغييرات جمعيتي در 22 منطقه شهر تهران در يك دهه اخير بررسي شد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه نيمه جنوبي شهر در يك دهه اخير بيشترين افزايش آسيب پذيري را داشته كه موجب بيشترين كاهش جمعيت شده است. البته بايد به منطقه 18، كه در پهنه غربي شهر واقع شده، اشاره كرد كه به رغم افزايش آسيب پذيري با افزايش جمعيت روبه رو بوده است. پهنه شرقي نيمه شمالي شهر هم با افزايش آسيب پذيري همراه بوده كه طي دهه اخير دچار افزايش شديد جمعيت شده است. اين تحولات مي تواند در بحران هاي احتمالي آينده اين بخش از شهر را به شدت دچار چالش كند. همچنين، در پهنه غربي نيمه شمالي كاهش آسيب پذيري همراه افزايش جمعيت شهري حادث شده است كه بايد به ظرفيت پذيري جمعيت مورد قبول اين بخش از شهر (به ويژه منطقه 22) از حيث تغييرات آسيب پذيري توجه ويژه شود
چكيده لاتين :
Compared to other cities, metropolises are exposed to the more vulnerabilities derived from environmental disasters because of their population, and the vulnerability of most of them is even increasing. The assessment of vulnerability, especially in specific intervals, generates new foundations for better urban planning and management. Additionally, the concept of the term “vulnerability” has been emphasized in the context of studying the relationship between natural-human interconnected systems, and consequently, in urban ecology. On the other side, population movements in different districts of big cities always follow different models. Therefore, the main purpose of this research is to identify the spatial connection of population changes of the districts of Tehran metropolis with the changes in environmental vulnerability intensity in the last decade. The methodology of the research included the assessment of vulnerability in three layers, namely the damages stemming from natural disasters, urban structure, and environment in the last decade in Tehran. In addition, the vulnerability has been measured in accordance with the census statistics of population changes in 22 districts of Tehran in the recent decade. The results of the research modeling show that the southern area of the city has had the highest increase in vulnerability during the last decade, and so, it has had the highest reduction of the population, too. Nonetheless, the district 18, which is located in the west zone of the city, has faced an increase in population despite its increased vulnerability. Moreover, the northeastern area of the city has faced increased vulnerability as well as a sharp increase in population during the last decade. These changes can challenge this part of the city because of possible future crises. Finally, the reduction of vulnerability along with the increase in urban population has happened in the northwestern area. To keep this vulnerability low, the acceptable capacity of the population in this part of the city (especially district 22) should be taken into account.
