تحليل برهم‌كنش مؤلفه‌هاي نشانه‌شناختي و گفتماني رقص در فرهنگ عامه قشقايي: مطالعه‌اي موردي در مكتب نشانه‌شناسي تارتو

رقص، به‌عنوان يكي از هنرهاي نمايشي برجسته، همواره جايگاه نمادين خود را در ميان آيين‌هاي اقوام ايراني حفظ كرده است. در اين پديدۀ اجتماعي و فرهنگي كه نشانگر حضور اسطوره‌اي است، رقصنده حامل پيامي تاريخي و فرهنگي است كه با حوزۀ تجربۀ زيسته، اسطوره‌ها، عقايد و اصول آييني و قومي در ارتباط است. قشقايي‌ها كه غالباً ساكن جنوب ايران هستند، از رقص به‌منظور نمايش زيبايي‌شناختي ـ عاطفي اعمال زندگي ايل بهره مي‌برند. بدين ترتيب، رقص قشقايي كاركردي گفتماني دارد كه دو حوزۀ عمل كردن را با بودن گره مي‌زند. روش تحقيق پژوهش حاضر توصيفي ـ تحليلي است. هدف نگارنده تحليل ابعاد و مؤلفه‌هاي نشانه‌معنايي دخيل در گفتمان رقص قشقايي ازقبيل ويژگي ادراكي ـ جسماني است كه خود ميدان عمليات نشانه‌پردازي درجهت تعامل‌هاي فرا و تراروايتي است. نگارنده با اتكا به چارچوب نظري مطرح در نشانه‌شناسي فرهنگي مكتب تارتو1 درپي بررسي ويژگي نشانه‌شناختي فرهنگي رقص قشقايي به‌عنوان محلي براي عبور از اعمال زندگي ايل به گفتماني فرازباني ـ روايي به‌مثابۀ ميراث فرهنگي فرهنگ عامۀ ايران است. نتايج نشان مي‌دهد اين رقص سهم عمده‌اي در توليد و كدگذاري فرازباني دارد كه درهم‌تنيدگي فعاليت‌هاي روزمرۀ زندگي ايل را از خلال نوعي گفته‌پردازي چندوجهي در سپهر نشانۀ خود به‌نمايش مي‌گذارد: آنچه منجر به حس‌آميزي معنا مي‌شود. رقص قشقايي مولِد توليدات معنايي در ابعاد روايي، اخلاقي، هستي‌شناختي و پديدارشناختي است.