ويژگي‌هاي جوانه‌زني و فعاليت‌هاي آنزيمي ماش سبز (Vigna radiata) در پاسخ به متيل جاسمونات و تيمار شوري

مقدمه: حبوبات، مهم ترين منبع تأمين پروتئين گياهي بوده و ماش سبز با توليد دانه هايي حاوي درصد بالاي پروتئين، از ارزش غذايي زيادي براي انسان برخوردار است. عمده مشكل شوري در جوانه‌زني بذر گياهان عالي در اثر مقادير بيش‌ازحد كلريد سديم، ايجاد فشار اسمزي، اختلال در جذب و انتقال يون‌هاي غذايي و اثرات مستقيم سميت يوني روي غشـا و سيستم‌هاي آنزيمـي مي‌باشد كه در كل موجب كاهش جوانه‌زني بذرها مي‌گردند. استفاده خارجي از متيل جاسمونات مي‌تواند اثرات ناشي از تنش هاي مختلف از جمله شوري و خشكي را از طريق افزايش فعاليت آنتي‌اكسيداني بذر تعديل نمايد. لذا هدف از اين تحقيق ارزيابي اثر متيل جاسمونات و تيمار شوري بر ويژگي‌هاي جوانه‌زني و فعاليت آنزيمي ماش سبز است. مواد و روش‌ها: اين آزمايش به‌صورت فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه گروه زراعت دانشگاه تربيت مدرس انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل چهار پيش تيمار متيل جاسمونات، صفر، 50، 100 و 150 ميلي مولار و چهار تيمار شوري، صفر، 2، 4 و 6 دسي زيمنس بر متر شوري از منبع كلرايد سديم بود. پتري ها در ژرميناتور در دماي 25 درجه سلسيوس و در تاريكي كامل به مدت 14 روز قرار داده شدند. در اين آزمايش صفات سرعت و درصد جوانه‌زني، زمان رسيدن به 50 درصد جوانه‌زني، آلفا و بتا آميلاز، كاتالاز و پراكسيداز اندازه‌گيري شد. يافته‌ها: نتايج آزمايش نشان داد كه كم‌ترين شيب سرعت و درصد جوانه زني نهايي، در تيمارهاي 50 و 100 ميلي مولار محلول متيل جاسمونات حاصل شد. از نظر زمان لازم براي 50 درصد جوانه‌زني، افزايش 4.7 روز به ازاي افزايش هر يك دسي زيمنس بر متر تنش شوري و كم‌ترين زمان آن در غلظت 79 ميلي مولار محلول متيل جاسمونات برآورد شد. از نظر فعاليت آنزيم هاي جوانه زني، كاهش 0.031 ميكرومول بر ميلي‌ليتر بر دقيقه به ازاي افزايش هر يك دسي زيمنس بر متر تنش شوري و بيشترين مقدار آلفا آميلاز 72.6 ميكرومول بر ميلي‌ليتر بر دقيقه در غلظت 73 ميلي مولار محلول متيل جاسمونات تخمين زده شد. همچنين، كم‌ترين فعاليت آنزيم بتا آميلاز 0.79 ميكرومول بر ميلي‌ليتر بر دقيقه در غلظت 5.57 دسي‌زيمنس بر متر تنش شوري و بيشترين فعاليت آنزيم بتا آميلاز 1.3 ميكرومول بر ميلي‌ليتر بر دقيقه در غلظت‌ 87 ميلي مولار محلول متيل جاسمونات برآورد شد. بيشترين فعاليت آنزيم كاتالاز (25.7 بر ميلي‌گرم پروتئين بر دقيقه) در 14.72 دسي‌زيمنس بر متر تنش شوري و كم‌ترين فعاليت آنزيم كاتالاز (8.8 تغييرات جذب بر ميلي‌گرم پروتئين بر دقيقه) در 88 ميلي‌مولار محلول متيل جاسمونات برآورد شد. بيشترين فعاليت آنزيم پركسيداز (22.06 تغييرات جذب بر ميلي‌گرم پروتئين بر دقيقه) را در غلظت 24.30 دسي‌زيمنس بر متر تنش شوري و كم‌ترين فعاليت آنزيم پركسيداز (2.5 تغييرات جذب بر ميلي‌گرم پروتئين بر دقيقه) را در غلظت 267 ميلي مولار محلول متيل جاسمونات تخمين زده شد. نتيجه‌گيري: به طور كلي، كاربرد پيش‌تيمار متيل جاسمونات، از طريق بهبود فعاليت آنزيم هاي جوانه زني و افزايش فعاليت آنزيم‌هاي تنش، موجب افزايش فعاليت آنزيم هاي هيدروليزكننده در آندوسپرم بذرهاي جوانه‌زده شده، كه اين امر سبب كاهش مدت زمان جوانه‌زني، افزايش سرعت جوانه‌زني و كاهش تنش اكسيداتيو در شرايط تنش شوري مي‌گردد.