بررسي تأثير كاربرد همزمان مصرف خاكي و محلول‌پاشي كود سولفات روي بر عملكرد، مقدار پروتئين دانه و محتواي روي در اندام‌هاي گياه برنج در مراحل مختلف رشد

علي رغم مطالعات بسيار در خصوص تأثير مصرف خاكي و محلول پاشي عنصر روي بطور جداگانه بر گياه برنج، كارهاي بسيار كمي در زمينه پراكنش روي دراندام هاي مختلف برنج (Oryza sativa L) و كيفيت دانه (روي و پروتئين بيشتر) تحت تأثير همزمان كاربرد پايه و محلول پاشي روي انجام شده است. بنابراين پژوهش حاضر تأثير مصرف خاكي و محلول پاشي كود سولفات روي بر محتواي روي در اندام هاي گياه در مراحل مختلف رشد، مقدار روي و پروتئين دانه برنج رقم هاشمي را طي آزمايشي مزرعه ايي به صورت فاكتوريل (با دو فاكتور شامل مصرف خاكي روي(سه سطح) و محلول‌پاشي روي(چهار سطح)) در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي و در سه تكرار مورد بررسي قرار داد. بيشترين ميزان عملكرد (4283 كيلوگرم در هكتار) و با افزايشي در حدود 32 درصد نسبت به شاهد (2920 كيلوگرم در هكتار) (عدم مصرف خاكي و عدم محلول‌پاشي) مربوط به تركيب تيماري 20 كيلوگرم روي در هكتار و محلول پاشي در مرحله رسيدن دانه ميباشد اگرچه به دليل معني دار نبودن اختلاف بين تيمارهاي 10 و 20 كيلوگرمي روي در هكتار، مصرف 10 كيلوگرم روي از نظر اقتصادي مقرون به صرفه تر است. بيشترين افزايش روي در برگ و ساقه در مرحله گلدهي (2 برابر) در تيمار تركيبي 10 كيلوگرم در هكتار روي و محلول پاشي در مرحله پنجه زني، در خوشه و دانه به ترتيب 2.5 و 2 برابر و محتواي پروتئين دانه (40%) با كاربرد 10 كيلوگرم در هكتار روي و محلول پاشي در مرحله گلدهي بود. بيشترين ضريب همبستگي خطي بين محتواي روي دانه با محتواي روي در خوشه در مرحله رسيدن دانه (**0.58) به‌دست آمد. اين در حاليست كه محتواي پروتئين دانه به ترتيب با محتواي روي دانه (**0.68)، محتواي روي در خوشه در مرحله رسيدن دانه (*0.64) و محتواي روي در ساقه در مرحله رسيدن دانه (**0.64) همبستگي مثبت داشت. بيشترين ضريب همبستگي خطي به ترتيب بين محتواي روي در خوشه در مرحله رسيدن دانه با محتواي روي در برگ در همين مرحله (**0.69)، محتواي روي در ساقه و برگ در مرحله گلدهي (**0.65 ) و محتواي روي در ساقه در مرحله رسيدن دانه با محتواي روي در ريشه در مرحله گلدهي (**0.45) بود. همچنين مدل رگرسيوني چندمتغيره خطي گام به گام برازش داده شده بين محتواي پروتئين برنج سفيد و ساير مقادير روي در بافت هاي گياه برنج در مراحل مختلف رشد حاكي از اين بود كه متغيرهاي محتواي روي در دانه، محتواي روي برگ و ريشه در مرحله پرشدن دانه رابطه معني داري با محتواي پروتئين دانه داشته و اين سه متغير بر پايه ضريب تبيين تعديل شده 56 درصد از تغييرات محتواي پروتئين در برنج سفيد را تشريح مي نمايند. بنابراين، كاربرد خاكي 20 كيلوگرم روي و محلول پاشي در مراحل گلدهي براي بهبود عملكرد و ارتقاي كيفي دانه برنج بسيار كارايي دارد.