ارزيابي اثرات ‌محيط‌ زيستي طرح بهسازي رودخانه آجي‌چاي با دو روش پاستاكيا و چك‌ليست وزني

Environmental Impact Assessment of the Sanitation Project of AjiChay River by Two Methods of Pastakia and Weighted Checklist

آجي‌چاي از رودخانه‌هاي مهم حوضه آبريز درياچه اروميه است كه آب‌هاي منطقه‌اي نسبتاً وسيع از استان آذربايجان شرقي را جمع‌آوري و به درياچه اروميه مي‌رساند. در سال‌هاي اخير و در راستاي احياي درياچه اروميه بخش‌هايي از اين رودخانه به‌منظور انتقال آب به پيكره اصلي درياچه اروميه بازگشايي، بهسازي و سامان‌دهي شده است. در اين پژوهش با استفاده از روش‌هاي ماتريس پاستاكيا و چك‌ليست وزني (مقياسي) اثرات محيط‌زيستي بهسازي رودخانه آجي‌چاي در محيط‌هاي فيزيكي، بيولوژيكي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي براي دو گزينه سامان‌دهي و عدم سامان‌دهي مطالعه و ارزيابي شد. بررسي مراحل ساخت و بهره‌برداري پروژه بر اساس نتايج حاصل از روش پاستاكيا نشان داد آثار مثبت طرح 61 درصد و آثار منفي آن برابر 7/31 درصد و 3/7 درصد آثار فاقد اثر بود. نتايج حاصل از روش چك‌ليست نيز نشان داد، عدم اجراي طرح سامان‌دهي رودخانه آجي‌چاي باعث بروز 13 اثر مثبت در مقابل 29 اثر منفي خواهد بود. اثرات مثبت محدود به محيط طبيعي و فيزيكي و محيط بيولوژيكي است اما اثرات منفي علاوه بر محيط‌هاي مذكور در محيط‌هاي اقتصادي و اجتماعي نيز اتفاق خواهد افتاد. در حالت كلي بررسي‌هاي حاصل از هر دو روش نشان داد، بيشترين اثرات مثبت اين طرح مربوط به جنبه‌هاي اجتماعي‌ اقتصادي بود. در نهايت، ارزيابي اثرات ‌محيط‌زيستي نشان مي‌دهد طرح سامان‌دهي آجي‌چاي در دستيابي به اهداف اوليه موفق عمل كرده است.

AjiChay is one of the most important rivers in the Urmia catchment area, which collects relatively large regional waters from the East Azerbaijan province and sends them to Lake Urmia. In recent years, in order to revive Lake Urmia, parts of the river have been rehabilitated and reorganized to transfer water to the main body of Lake Urmia. In this research, the effects of environmental damage on the improvement of the AjiChay River in physical, biological, social, economic and cultural environments were studied and evaluated using two methods of organizing and non-organizing of Pastakia matrix and weighted checklist (scaled). The study of the construction and operation of the project based on the results of the method of Pastakia showed that the positive effects of the project are 61% and its negative effects are 31.7%, and 7.3% of the works are not effective. The results of the checklist method also showed that the failure to implement the Aji Chai River Arrangement Plan would result in 13 positive effects versus 29 negative ones. Positive effects are limited to natural and physical environments and biological environments, but negative effects will occur in addition to those environments in the economic and social environments. In general, the results of both methods show that the most positive effects of this plan are related to socio-economic aspects. Ultimately, the environmental impact assessment shows that the Ajichay scheme has succeeded in achieving its primary goals.