تحليل سبك‌شناختي قصايد مظاهر مصفا

قصيده از كهنترين قالبهاي شعري است كه از آغاز دوره پيدايش شعر فارسي، شاعران آن را عرصه بيان احساسات خود قرار داده و بسياري از مدايح و توصيفات خود را در اين قالب سروده‌اند. قصيده فارسي تا پايان قرن ششم دوره درخشان شكوفايي خود را پشت‌ سر نهاده و از قرن هفت به بعد رو‌به افول نهاد و از معيارها و ساختار اصيل خود دور شد؛ اما در دوره مشروطه، با ساختار اصيل خود احيا شد. در دوره معاصر نيز شاعران بسياري در اين قالب شعر سروده‌اند كه از ميان آنها مظاهر مصفا به‌دليل بهره‌گيري از اين قالب شعري با سنت ‌شكني خاص خود در اين پژوهش مورد‌توجه قرار گرفته است. مظاهر مصفا ادامه‌ دهنده بسياري از سنتهاي شعر فارسي است؛ اما در قصيده به‌دنبال آن سنتهاي كلاسيك نبوده‌ است؛ اگرچه برخي قصايد او مانند قصايد قدما مستحكم و با صلابت است، با‌اين‌حال نوگرايي زمان نيز بر اشعار وي حاكم است؛ پرسش اين است كه قصايد او داراي چه ساختار و ويژگيهايي است كه قصايد او را از قصيده‌سرايان معاصر و كهن متمايز ميكند.در اين مقاله باهدف ارائه بهترين الگو و زمينه براي آشنايي با ساختار و محتواي قصايد مصفا از روشهاي آماري پژوهش و تحليلهاي مبتني‌بر آن استفاده كرديم تا چهل قصيده وي را از وجوه مختلف موسيقي بيروني، بيان، بديع و... بررسي كنيم. بدين ‌منظور اشعار وي، در سه سطح زباني، ادبي و فكري به همراه بسامد بكارگيري آرايه‌ها (لفظي يا معنوي)بررسي شد و با مقايسه صور خيال تقليدي (كليشه‌اي) و صور‌خيال ويژه مصفا كه حاصل نگرش خاص اوست، چگونگي انعكاس پديده ‌هاي نو و كهن در قصايد وي بررسي گرديد.