نقش اثر حقيقت خيالي در باورپذيري خبرهاي دروغين فضاي مجازي

اثر حقيقت خيالي يعني هنگامي كه گزاره‌اي را پيش‌تر ديده‌ايم و با آن آشنا هستيم، آسان‌تر باور مي‌كنيم؛ زيرا سيالي پردازش آن گزاره افزايش يافته است و اين مي‌تواند دليل باوركردن خبرهاي دروغين فضاي مجازي باشد كه معمولاً چند بار ديده مي‌شود. در يك طرح آزمايشي و با هدف بررسي نقش اثر حقيقت خيالي در باوركردن خبرهاي دروغين فضاي مجازي، فراخوان شركت در پژوهش به 50 هزار مشترك همراه اول و ايرانسل شهر تهران فرستاده شد و 1455 نفر (631 مرد) با ميانگين سني 27 سال در پژوهش شركت كردند. ابزار پژوهش، 24 خبر دروغين بود. در مرحله آشناسازي هشت خبر تازه، در مرحله ارزيابي هشت خبر تازه و هشت خبر مرحله آشناسازي و در مرحله پيگيري هشت خبر تازه، هشت خبر مرحله ارزيابي و هشت خبر مرحله آشناسازي به آزمودني‌ها نشان داده و از آن‌ها خواسته شد كه صحت هر خبر را نمره‌گذاري كنند. تحليل واريانس اندازه‌هاي تكراري نشان مي‌دهد كه حتي درباره خبرهايي كه آزمودني‌ها هوشيارانه از آشنايي با آن‌ها آگاه نبودند، هر اندازه تعداد رويارويي پيشين (آشنايي) با خبرها بيشتر بود، راست‌پنداري خبرها نيز بيشتر بود؛ پس اثر حقيقت خيالي مي‌تواند يكي از دلايل باوركردن خبرهاي دروغين باشد.