بررسي لحن پايدارانۀ تقابل عطار با صاحب منصبان دنيوي، در آينۀ منطق‌الطير

لحن، نحوۀ خواندن كلمات و جملات در قالب فضاي متن است؛ منشأ آن باورهاي فردي، جمعي و ويژگي‌هاي اخلاقي، روحي و رواني افراد است كه با ويژگي‌هاي سبكي، فرم و ساختار شعر تركيب مي‌شود. عنصر لحن به عنوان يكي از مهم‌ترين عناصر فضاسازي و تاثير بر مخاطب همواره مورد توجه بوده است؛ زيرا بيان‌كنندۀ درونيات و عواطف نويسنده است و نويسنده بايد بتواند طبق موضوع منتخب و به دور از تصنع، لحني متناسب با نوشتۀ خود را انتخاب كند. اين پژوهش با شيوۀ توصيفي ـ تحليلي، ضمن معرفي لحن، انواع و نحوۀ شكل‌گيري آن، در نظر دارد لحن كلي عطار در تقابل با مقامات دنيوي را در آينۀ منطق‌الطير بررسي و گونه‌هاي مختلف آن را معرفي كند. نتايج به دست آمده از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه حكايت‌ها به سبب گفتگومحوري، از مهم‌ترين عرصه‌هاي بروز لحن هستند؛ همچنين لحن آثار مختلف، متفاوت است. ممكن است لحن در دل يك اثر، تغييراتي داشته باشد. شاعر در سرودن منطق‌الطير (يكي از مهم‌ترين آثار منظوم عرفاني‌) لحن‌هاي متفاوتي را خلق كرده است، ليكن به طور كلي لحن اعتراضي، به‌ويژه اعتراض عليه حكام و سلاطين در آثار عطار بيشتر از ساير الحان مطمح نظر است. عطار در برابر اصحاب قدرت از انواع لحن اعتراضي، واعظانه، تحذيري و... استفاده كرده است كه هر كدام از الحان به تفكيك تشريح خواهد شد.