بررسي روند پراكنده رويي و تغييرات فضايي شهر بابل

پراكنده‏رويي از اشكال گسترش استكه در نيم‏قرن اخير وارد ادبيات مديريت و برنامه‏ريزي شهري كشورهاي در حال توسعه، از جمله ايران،شده است. برخي شهرهاي ايران اين نوع گسترش را در مرحله رشد شتابان تجربه كرده‏اند. اين شهرها با مشكلات فراوان، مانند توسعه‏ بدون برنامه‏ريزي، افزايش سكونتگاه‏هاي غيررسمي، نوسان شديد قيمت زمين و مسكن، افزايش هزينه‏‏ زيرساخت‏ها و خدمات شهري، به ‏زير ساخت ‏‏و ساز رفتن اراضي كشاورزي، مصرف بيشتر انرژي، و آلودگي‏هاي ‏‏محيط زيستي مواجه شده‏اند. سئوال اصلي اين پژوهش اين است كه آيا شهر بابل در فرايند گسترش از سال 1335 تا 1395 با پراكنده‏رويي و تغييرات فضايي ناشي از آن مواجه شده است؟ بنابراين، هدف از اين پژوهش شناخت الگوي گسترش شهر بابل از سال 1335 تا 1395 و تغييرات فضايي آن است. در اين پژوهش، با استفاده از داده‏هاي آماري و «مدل هلدرن» به‏ تحليل پراكنده‏رويي شهر بابل و ساير تغييرات فضايي آن پرداخته شده است. براي تحليل داده‏‏ و اطلاعات اين پژوهش، از آمار توصيفي استفاده شده است. بر اساس نتايج اين پژوهش، مساحت شهر بابل از سال 1335 تا 1395 به‏صورت مستمر افزايش يافته است. براساس نتايج مدل هلدرن، 74 درصد افزايش وسعت اين شهر در اين دوره از رشد جمعيت و 26 درصد آن از پراكند‏رويي ناشي شده است. اين روند موجب كاهش تراكم ناخالص جمعيت و افزايش سرانه ناخالص زمين شهري و در نتيجه گسترش افقي و بي‏رويه اين شهر شده است. پراكنده‏رويي اين شهر موجب شكل‏گيري شهرك‏هاي مسكوني، سكونتگاه‏هاي غيررسمي، و ادغام روستاهاي پيرامون در آن شده است.