هخامنشيان در ايونيه: از نبرد موكاله تا صلح كالياس (479-449 پ.م)

جنگ هاي مادي (دولت هخامنشي با يونانيان) از مهمترين سرفصل‌هاي تاريخ دورۀ باستان است. مهمترين مسئله در بررسي اين جنگ كمبود و يك‌طرفه بودن منابع است. در حاليكه هيچ منبع ايراني و شرقي سخني از اين جنگ نزده، منابع يوناني (در رأس آنان هرودت) به تفصيل جزئيات آن را شرح داده‌اند. اما هرودت به دليلي ناروشن كتاب خود را با نبرد موكاله و محاصرۀ سِستوس (479 پ.م) به پايان رسانده است. ديگر منابع يوناني روايت‌هايي آشفته از اين جنگ ها به يادگار گذاشته‌اند كه بررسيِ جنگ‌ها پس از نبرد موكاله را دشوار مي‌كند. بر اساس روايت يوناني، با شكستِ هخامنشيان در نبردِ موكاله و سِستوس حضورِ دريايي پارسيان در آب‌هاي اژه به پايان رسيد و چيرگيِ دريايي بر شاهراهِ آبي مديترانه به درياي سياه و كرانه‌هاي غربي آسياي صغير (ايونيه) از دست ‌رفت، اما بررسي‌هاي انجام شده در اين پژوهش نشان مي‌دهد كه دولت هخامنشي همچنان پايگاه‌هاي دريايي مهمي در مديترانه داشت كه به ادامه درگيري‌ها تا سه دهه پس از نبردِ موكاله انجاميد، تا اينكه سرانجام دو طرف به صلح كالياس (449 پ.م) تن دادند.