كليدواژه :
انگارۀ بنات الله , الهگان عربي , فرشتگان , غرانيق العلي , تفسير تاريخي , شواهد باستاني , منابع متقدم اسلامي
چكيده فارسي :
منات، لات و عزي از شمار آن دسته از انگارههاي جاهلي هستند كه در قرآن كريم ذكر شدهاند و در طي تاريخ، توجه قرآنپژوهان از طيفهاي مختلف را به خود جلب كردهاند. در حاليكه انگارۀ رايج در مورد ايشان، شناسايي اين خدايان جاهلي به مثابۀ بنات الله يا دختران خداوند است؛ در غالب قريب به اتفاق منابع متقدم اسلامي چنين ماهيتدهي مشاهده نميشود و حتي بنات الله به ملائكه تصريح گرديدهاند. در اين مطالعه بناست به بررسي ماهيت اين الهگان و ارتباط ايشان با انگارۀ بنات الله بپردازيم و با نظر به منابع پيشاقرآني و همچنين آيات قرآن كريم، يك بازخواني انتقادي از منابع متقدم اسلامي انجام دهيم. مهمترين سؤالات ما عبارتند از: منات، لات و عزي در منابع متقدم اسلامي، منابع پيشاقرآني و قرآن كريم چه كساني هستند و چگونه معرفي شدهاند؟ ارتباط اين خدايان جاهلي با انگارۀ «بنات الله» در هريك از اين منابع چيست؟ اقوال نويسندگان نخستين اسلامي چه كمكي به درك ماهيت اين الهگان ميكند؟ يافتههاي پژوهش حاكي از آن است كه هرچند در قرآن كريم و منابع پيشاقرآني صراحتي در تعريف الهگان عربي به مثابۀ بنات الله مشاهده نميشود اما با نظر به تناقضات و اختلافات موجود در منابع متقدم اسلامي، ميتوان وجود اين ارتباط را در ميان اعراب جاهلي محتمل دانست.