عنوان مقاله :
زمين شيمي آپاتيت و سنگ‌هاي ميزبان كانسار آهن± آپاتيت لكه‌سياه (شمال‌خاوري بافق): رهيافتي در شناسايي خاستگاه و جايگاه تكتونوماگمايي
عنوان به زبان ديگر :
Geochemistry of apatite and host rocks in Lakeh Siah iron± apatite deposit (Northeast Bafq): Implications for origin and tectonomagmatic setting
پديد آورندگان :
قلي پور، ميثم دانشگاه بوعلي سينا، همدان - دانشكده علوم - گروه زمين شناسي , براتي، مهرداد دانشگاه بوعلي سينا، همدان - دانشكده علوم - گروه زمين شناسي , طالع فاضل، ابراهيم دانشگاه بوعلي سينا، همدان - دانشكده علوم - گروه زمين شناسي
كليدواژه :
منطقة لكة سياه , ريوليت , پهنة فرورانش , پروتوتتيس , جدايش ماگمايي
چكيده فارسي :
منطقة لكه سياه در پهنة ايران مركزي و در 40 كيلومتري شمال‌خاوري شهرستان بافق در استان يزد جاي دارد. واحدهاي سنگي منطقه به سن كامبرين زيرين و دربردارندة ريوليت، آندزيت و سنگ‌هاي آذرآواري هستند. اين سنگ‌ها بيشتر بافت پورفيري تا گلومروپورفيري نشان مي‌دهند. سنگ‌هاي آذرين دروني منطقه به شكل استوك و دايك جايگزين شده‌اند و تركيب مونزونيتي و ديوريتي و بافت اينترگرانولار و گرانولار دارند. برپاية ويژگيهاي زمين‌شيميايي اين سنگ‌ها از سري ماگمايي كالك‌آلكالن به‌شمار مي‌روند و متاآلومينوس تا پرآلومينوس هستند. الگوي فراواني عنصرهاي خاكي كمياب در كاني آپاتيت كانسار از LREE نسبت به HREE غني‌شدگي نشان مي‌دهد. اين الگو از ويژگيهاي كانسارهاي آهن تيپ كايروناست. همچنين، در سنگ ميزبان LILE (مانند: Rb، Ba، La، U، K و Th) غني‌شدگي و HFSE (مانند: Nb، Ta، Zr و Y) تهي‌شدگي نشان مي‌دهند. اين ويژگي نشانة ماگماتيسم در پهنه‌هاي فرورانشي است. برپاية ميزان غلظت عنصرهاي كمياب و فرعي، از ديدگاه زمين‌ساختي، سنگ‌هاي آتشفشاني و آذرين دروني به محدودة كمان ماگمايي متعلق هستند. شواهد نشان مي‌دهند ماگماي نخستينِ سازندة اين سنگ‌ها پيامد ذوب‌بخشي پوستة اقيانوسي فرورو در پهنة فرورانش است و هنگام بسته‌شدن حوضه اقيانوسي پروتوتتيس پديد آمده است. ماگماي اكسيدي سرشار از آهن و فسفر از جدايش ماگماهاي مافيك نخستين پديد آمده است و از راه گسل‌ها و شكستگي‌ها به سطوح بالاتر راه يافته است. بررسي تركيب ايزوتوپي اكسيژن و هيدروژن كوارتز همراه با كانسنگ مگنتيت در اين كانسار و محاسبة سيال در تعادل با آن نشان مي‌دهد سيال كانه‌زا در اين كانسار خاستگاه ماگمايي داشته است.
چكيده لاتين :
The Lakeh-Siah region is situated in the Central Iran Zone (CIZ), 40 km northeast of Bafq city in the Yazd province. The rocks of the study area belonging to the lower Cambrian; including rhyolite, andesite and pyroclastic surge with porphyry to glomeroporphyric textures. The intrusive igneous rocks occur as stock and dyke and have monzonitic and dioritic composition with intergranular and granular textures. Based on geochemical studies, the rocks under study are calc-alkaline, metaluminous to peraluminous nature. The study apatite shows LREE- enrichment relative to HREE, this is a remarkable feature of the Kiruna- type iron deposits. Also, the enrichment of LILE (such as Rb, Ba, La, U, K and Th) and depletion of HFSE (such as Nb, Ta, Zr and Y) in the host rock, is known as a characteristic of the magmatism in the subduction zones. Based on the concentration of rare and trace elements, the volcanic and to the magmatic arc setting. The overall evidences demonstrate that the primary intrusive rocks belong magma of the rocks have been generated from partial melting of oceanic crust, during the closure of the Proto-Tethys Ocean. Iron oxide- phosphorus magma derived from magmatic differentiation of primary mafic magmas and ascended to higher levels through faults and fractures. Oxygen and hydrogen isotopic study of quartz along with magnetite ore in this deposit and calculation the fluid equilibrium with it shows that the ore- bearing fluid has a magmatic origin.
