دارالترجمه همايوني نخستين اقدام وزارت انطباعات در باب ترجمه

Royal Translation Bureau Publication Administration First act in Translation

دارالترجمه همايوني» يكي از بخشهاي فعال «اداره انطباعات» بود كه به فرمان ناصرالدين شاه و به همت محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در 1300 ق تاسيس گرديد. اين مجموعه در عرف آن دوره سازمان وسيعي محسوب مي شد كه با به كارگيري مترجمين حاذق علاوه بر ترجمه آثار خارجي و گسترش زبان آموزي، چاپ و نشر آثار اروپايي را در دوره ناصرالدين شاه رونق بخشيد. چگونگي شكل گيري «دارالترجمه همايوني» و ارتباط آن با دارالطباعه عصر ناصري و تاثير آن بر ترجمه و نشر آثار غربي در ايران مسيله اي است كه تاكنون به آن پرداخت نشده است. در اين پژوهش كه در چارچوب مطالعه تاريخي و بررسي منابعي چون روزنامه ها و كتب عصر ناصري صورت گرفته است مشخص مي شود اين مجموعه در زمان تصدي اعتمادالسلطنه از طريق سازماندهي و هدايت مترجمين و همچنين بهره گيري از پتانسيل هاي موجود در «دارالطباعه» تحولي بزرگ در زمينه ترجمه، چاپ و انتشار آثار متعدد از زبانهاي گوناگون پديد آورد و عصر ناصري را به لحاظ كثرت آثار ترجمه شده نسبت به دوره هاي پيشين متمايز ساخت

Royal Translation Bureau” is one of active departments of “Publication Administration” which was founded by Naser al-Din Shah’s order and Muhammad Hassan Khan Etemad-al-Saltaneh’s endeavors in 1880. The Bureau traditionally was a large organization that, through the use of competent translators, in addition to translating foreign works and developing foreign language, promoted the publication of European works in the Naserian era. Formation of “Royal Translation Bureau” and its relationship to the “Publication Administration” of the Naserian era and its effect on translating and publishing Western works are issues that has not been addressed before. Therefore, this study, conducted in the context of historical study and review of sources such as newspapers and books of the Naserian era, reveals that the Bureau, during the tenure of Etemad-al-Saltaneh, brought about a major change in translating, printing and publishing works in various languages through organizing and guiding translators as well as utilizing potential of the “Publication Administration”, and distinguished the Naserian era in terms of the number of translated works from previous periods. Keywords: Etemad-al-Saltaneh, Naser al-Din Shah, Publication Administration, Royal Translation Bureau.