كليدواژه :
تحليل انتقادي گفتمان , مشروعيت بخشي , ون ليوون , سعدي بوستان
چكيده فارسي :
هدف اين پژوهش، دست يافتن به ابعادي از معنا و درونمايه اشعار باب اول بوستان است كه براي فهم آن بايد رابطۀ متن را با بسترهاي اجتماعي و فرهنگي كه در آن توليد شده است، دريافت. روش اين مطالعه، تحليل انتقادي گفتمان است. در اين رويكرد، يكي از نكات مورد تأكيد اين است كه متن، يك كنش اجتماعي است كه نابرابريهاي اجتماعي را در زبان بازتاب ميدهد. شيوههاي مشروعيتبخشي به يك امر يا مشروعيتزدايي از آن مورد توجه تئو ون ليوون يكي از نظريهپردازان تحليل انتقادي گفتمان است. در اين الگو، منتقد ميكوشد تا نشان دهد متن مورد مطالعه چگونه توانسته است با قدرت اقناعي زبان، يك گفتمان را مشروع يا غيرمشروع جلوه دهد. چهار راهكار اصلي مشروعيت بخشي به گفتمان عبارت است از: 1- اعتباربخشي، 2- ارزشگذاري اخلاقي، 3- عقلاني كردن و 4- اسطورهسازي. هريك از اين چهار شيوه، اشكال متنوعي دارند و در اين پژوهش، باب اول بوستان كه به طور مستقيم با گفتمان حكومت مرتبط است از ديد شيوههاي مشروعيتبخشي به اين گفتمان بررسي شده است. نتيجه نهايي پژوهش اين است كه در باب اول بوستان، روش سعدي براي مشروعيت بخشيدن به امري در گفتمان حكومت يا مشروعيتزدايي از آن، عقلاني كردن است و البته با توجه به مخاطب متن كه عمدتاً دربار است، اين شيوه طبيعي مينمايد. نمونه گزارههايي كه سعدي در پردازش زباني و ادبي خود، مشروعيت آنها را در گفتمان حكومت تثبيت ميكند، عبارتند از: رسيدگي به رعيت، توجه به مسافران و بازرگانان براي رونق مُلك، رازداري در امور حكمراني، همراهي با خردمندان و فرزانگان و مانند آن. اما فاني بودن دنيا و بعد، توجه و رسيدگي به رعيت از بيشترين بسامد برخوردار است. در ميان گزارههايي كه از آنها مشروعيتزدايي شده است نيز ظلم به رعيت بيشتر از همه مورد تأكيد قرار گرفته است.
چكيده لاتين :
The purpose of this research is to reach the dimensions of the meaning and theme of the first verse of Bustan, which, in understanding it, should receive the relation of the text to the social and cultural context in which it was produced. The method of this study is a critical analysis of discourse. In this approach, one of the points emphasized is that context is a social action reflecting the social inequalities in language. In this case, the legitimation or delegitimation methods are considered by Theo van Leeuwen, a discourse critical analysis theorist. In this pattern, critic tries to show how a context on study can represent a discourse legitimate or illegitimate by language satisfactory power. The main four methods of discourse legitimation are: 1- authorization; 2- moral evaluation, 3- rationalization, and 4- mythopoesis. Each method has various forms, and this research analyzes the first chapter of Bustan directly related to the governmental discourse in terms of legitimation methods. The final result of research is that, in the first chapter of Bustan, Sa’di's method for legitimation or delegimation of an issue in governmental discourse is rationalization, as it is natural according to the context audience, mainly including courtiers. The example of phrases Sa’di confirms the legitimation in governmental discourse in his lingual and literal processing is as follows: paying attention to the farmers, the passengers and businessmen for further development, confidentiality in governance affairs, accompaniment with scientists and clever, and such alike. But the world mortality and paying attention to the farmers are more frequent. Cruelty to the farmer has been more emphasized among the phrases delegitimated.
