معني شناسي مفهوم «عشق» در غزليات سعدي و حافظ در چارچوب معنيشناسي شناختي و نقد ادراكي

Semantics of “Love” in Sa’di’s and Hafez’s Lyrics within the Framework of Cognitive Semantics and Perceptual Critics

پژوهش حاضر دربردارندة نگاهي معني شناختي به مفهوم «عشق» در غزلهاي دو شاعر نامدار ايراني؛ سعدي و حافظ در چارچوب نقد ادراكي است. نگارندگان در پي پاسخگويي به اين هستند كه تفاوت(هاي) نگرش سعدي و حافظ به مفهوم «عشق» در غزلهايشان چيست؟ و اين تفاوت چه تبييني در چارچوب نقد ادراكي دارد؟ دستيابي به پاسخ اين پرسش ها با استناد به نظرية استعارة مفهومي و آراية تشبيه در آثار شاعران نامبرده صورت گرفته است و به نوبة خود نگارندگان را در مسير پاسخگويي به اين پرسشها قرار داده است كه: ميزان تخيل در غزلهاي سعدي و حافظ چه تفاوتي با هم دارند؟ نامنگاشتهايي كه سعدي و حافظ براي مفهوم «عشق» در غزلهاي خود به كار بردهاند از نظر تنوع و بار معنايي چه تفاوت(هايي) با هم دارند؟ براي يافتن پاسخ پرسشهاي مطرح شده، يك درصد از غزل‌هاي سعدي و يك درصد از غزل‌هاي حافظ براي يافتن استعاره‌ها و تشبيه‌ها مرتبط با مفهوم «عشق» به صورت تصادفي گردآوري شدند. يافتن استعاره ها و تشبيه ها به منظور بررسي ساخت‌گرايانة غزلها صورت پذيرفته است تا امكان بررسي كلام اين دو شاعر براي نقد ادراكي آثارشان فراهم شود. يافته هاي پژوهش حاكي از آناند كه سعدي در اشعار خود -كه مخيل تر از اشعار حافظ هستند- نگاه مثبت تري را به «عشق» ارائه كرده است و در مقابل، حافظ نگاه منفيتري به اين پديده دارد. يافته هاي پژوهش در بخش نتيجه گيري تبيين شده اند.

Present research is an attempt to take a semantic look at the concept “love” in the writings of two great Persian poets; Sa’di and Hafez within the framework of conceptual literary critics. Authors have been trying to find answers for these questions: What is/are difference(s) of Sa’di and Hafez’s look at the concept “love”, and what is the justification for this(these) difference(s) in the framework of literary critics? To find answers for these questions, authors have examined conceptual metaphors and similes in the investigated lyrics of these two poets. Authors have also tried to find answers for these questions: which poet’s lyrics contain more fancy? an‎d what is/are the difference(s) of mappings which each poet has used in his lyrics due to diversity of conceptual metaphors and similes and their emotional meaning? To find answers for these questions, one percent of Sa’di’s and one percent of Hafez’s lyrics have been gathered accidentally in order to investigate conceptual metaphors and similes used in them and in order for the authors to be able to investigate the lyrics from a structuralist point of view in the first step. Investigations have shown Sa’di’s lyrics contain more fancy and he has had a positive look at “love” compared with Hafez who has had a negative look at this concept. These findings have been justified in the article.