كليدواژه :
پيرِ چنگي , نظام گفتماني , گرماس , تنش , بُوش
چكيده فارسي :
كنش در متون عرفاني تحت تأثير عواملي رخ مي‌دهد كه فضاي مناسبي براي بيان عرفاني فراهم مي‌آورد. اين عوامل مي‌توانند درنتيجه فرآيندهاي القايي، تجويزي، رخدادي و يا زاده و زاينده نظام‌هاي تنشي و شوشي باشند. سرچشمه اين عوامل به تقابل‌هاي دوگانه بازمي‌گردد كه نظام تفكر انسان بر آن استوار شده است و بحث پيرامون آن از زمان ارسطو آغاز و در مطالعات ساختارگرايانه و نشانه شناسانۀ كساني چون سوسور، فرويد، پيرس، موريس، گرماس و... در قرن بيستم ادامه پيدا كرده است. بر پايه همين تقابل‌ها در رويكردي از علوم نشانه- معناشناسي مي‌توان به سازوكارهاي توليد معنا در نظام گفتماني با ابعاد مختلف حسي- ادراكي، شناختي و زيبايي‌شناختي اثر پرداخت. در اين مقاله با بررسي «نظام‌هاي گفتمانيِ» داستان «پيرِ چنگي» به‌مثابۀ نمونه‌اي از داستان‌هاي منظوم مثنوي‌معنوي مولانا، جايگاه نظام كنشي، شوشي، تنشي و بُوشي در آن مشخص و گذر شخصيت اصلي «پيرِ چنگي» از حالت نابسامان اوليه به حالت بسامان پايان داستان بيان شده است. نتيجه تحليل، بيانگر نقش پررنگِ نظام شوشي در جهشِ اصلي داستان است؛ چنانكه در پي يك «لحظه- بارقه»، پيرِ چنگي شخصيتي به باور رسيده مي‌يابد. جذابيت اين داستان براي خوانش مكرر، همانگونه كه خود مولانا در آخر داستان اشاره مي‌كند، وامدار حضور سوژه بُوشي است.
چكيده لاتين :
Action in mystical texts occurs under the influence of factors that provide a suitable space for mystical expression. These factors can be the result of inductive, prescriptive, incidental processes or the offspring of tension and state systems. The origin of these factors goes back to the binary oppositions on which the human system of thought is based, and the discussion about it dates back to the time of Aristotle and has continued in the 20th century in the structuralist and semiotic studies of scholars such as Saussure, Freud, Pierce, Morris, Greimas, etc. Therefore, it is based on these oppositions that in a semantic-semiotics approach, we can study the mechanisms of meaning production in discourse systems with different sensory-perceptual, cognitive and aesthetic dimensions. In the present paper, the author examines the discourse systems of the story “Pirchangi” as an example of poetic stories of Masnavi-i Ma’navi by Jalal al-Din Muhammad Balkhi (Rumi), in order to clarify the position of action, tension, existence and state systems in it and to show the transition of the main character from the initial disorder to the organized state at the end of the story. The result of the analysis indicates the prominent role of the state system in the main leap of the story in which the character moves into a state of belief through an “epiphany”. The attractiveness of this story for repeated reading, as Rumi himself points out at the end of the story, owes to the presence of the existential subject.
