تحليل امر والا در غزليات شمس و مثنوي مولانا با الهام از نظريۀ كانت در باب امر والا

Analysis of the Sublime in Rumi's Masnavi and Diwan-e Shams Inspired by Kant’s Theory Regarding the Submile

در تلقي كانتي، امر والا در شي‌ء بي‌صورت يافت مي‌شود كه در بي‌كرانگي قابل تصور است. وقتي انسان در برابر عظمت و شكوهمندي يك كوه رفيع و با صلابت يا بزرگي و پهناوري يك دريا قرار مي‌گيرد، حكم به والايي مي‌كند و احساسي تحسين‌آميز توأم با ناتواني و هراس (خوف و رجا) به او دست مي‌دهد. از نظر كانت، براي چنين حكم و احساسي، انسان به قابليت ذهن و پرورش يافتن آن نياز دارد. در مثنوي و غزليات شمس، عناصر بيكران و پر عظمت هستي، مانند آفتاب، دريا، كوه و... بسامد زيادي دارند و مولانا با اين امور با نوعي احساس احترام و تحسين و در عين حال عجز و هراس مواجه مي‌شود. همچنين او نقش مخاطب آشنا را در فهم امور والا بسيار تاثيرگذار مي‌داند. اين مقاله به تحليل امر والا در غزليات شمس و مثنوي در پرتو آراي كانت مي‌پردازد.

In Kant's view, the Sublime is found in an object that is conceivable in infinity. When a man stands in front of the majesty and glory of a high mountain or magnitude and greatness of a sea, he rules greatly and it gives him an admirable feeling along with helplessness and fear (hope and fear). According to Kant, for such a feeling, man needs the ability of the mind to cultivate it. In Masnavi and Diwan-e Shams, the infinite and majestic elements of the universe, such as the sun, the sea, the mountain, and so on have a high frequency and Rumi encounters these with a sense of respect and admiration, while being helpless and fearful. He also considers the role of the familiar audience to be very influential in understanding the sublime concepts. The present paper analyzes the Sublime in Masnavi and Diwan-e Shams from Kant’s point of view.