مقايسه ميزان ذخيره ي كربن و نيتروژن در خاك كاربري هاي جنگل دست كاشت، جنگل طبيعي و اراضي كشاورزي آبخيز دشت ارژن در استان فارس

ترسيب كربن در زيست توده ي گياهي و خاك، ساده ترين و به لحاظ اقتصادي عملي ترين راهكار ممكن براي كاهش كربن اتمسفري محسوب مي شود. اين پژوهش با هدف بررسي تأثير كاربري هاي دست كاشت زبان گنجشك، سرو نقره اي، اقاقيا، سنجد، سدروس و بلوط ايراني بر ميزان ذخيره ي كربن و نيتروژن خاك در سال 1397 در منطقه ي دشت ارژن استان فارس انجام شد. براي هر كاربري جنگل كاري، تعداد 25 اصله درخت به فاصله 2.5 متر از يكديگر در سه قطعه نمونه وجود داشته كه مساحت هر كدام 156 متر مربع است. همچنين در مجاورت اين كاربري ها كه حدود 50 سال پيش در قالب آزمايش هاي سازگاري و پيش آهنگ ايجاد شده بودند، كاربري جنگل طبيعي بلوط ايراني و زمين كشاورزي زير كشت يونجه با سابقه ي كشت 10 ساله، مورد مطالعه قرار گرفت. براي هر كاربري جنگل كاري و در هر قطعه نمونه آنها، پنج نمونه ساده خاك از عمق 20 -0 سانتي متري بر روي اقطار قطعه نمونه برداشت شد و با مخلوط كردن آن ها، يك نمونه مركب براي هر قطعه نمونه و در مجموع سه نمونه براي هر كاربري تهيه و كربن آلي و نيتروژن كل خاك در آزمايشگاه اندازه گيري شد. سپس، ميزان ذخيره ي كربن و نيتروژن و ارزش اقتصادي آن ها محاسبه شد. نتايج نشان داد هر هكتار خاك زير پوشش دو گونه سدروس و جنگل طبيعي بلوط ايراني، به ترتيب 387.9 و 348.6 تن گاز دي اكسيدكربن را ذخيره كرده است. ارزش اقتصادي كل ذخيره ي كربن در خاك اين دو كاربري،به ترتيب معادل 3.258 و 2.932 ميليارد ريال در هكتار محاسبه شد. برخلاف انتظار، ميزان ذخيره ي كربن و نيتروژن در زير جنگل كاري سدروس، به عنوان يك گونه ي غير بومي، بيشتر از از ساير گونه ها بود. تبديل اراضي جنگل طبيعي به اراضي كشاورزي باعث كاهش 79.63 درصدي ميزان ذخيره ي كربن در خاك شده است. با توجه به نتايج اين پژوهش، توصيه مي شود از تغيير كاربري جنگل هاي طبيعي به اراضي كشاورزي خودداري شده و براي احياي اراضي جنگلي تخريب شده، اقدام به كاشت گونه هاي جنگلي بومي مانند بلوط و غيربومي سازگار با شرايط اقليمي منطقه شود.