پديد آورندگان :
خورشيد، عبدالمجيد دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي , رجبي، اباذر سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، كرج - مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه بذر چغندرقند , برنوسي، ايرج دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه اصلاح و بيوتكنولوژي گياهي , امير مقدم، فياض دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي - گروه اصلاح و بيوتكنولوژي گياهي
كليدواژه :
تنش شوري , پرولين , صفات فيزيولوژيك و مورفولوژيك , عملكرد چغندرقند
چكيده فارسي :
شوري خاك از مهم ترين عوامل كاهش عملكرد گياهان زراعي در سراسر دنيا به ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك است. ازاينرو ايجاد ارقام متحمل به اين تنش در گياهاني مانند چغندرقند كه بهتواند در شرايط تنش رشد نموده و داراي عملكرد اقتصادي باشد، يكي از اهداف مهم به نژادي است. بدين منظور، ارزيابي تحمل به شوري جمعيت ها و هيبريدهاي مختلف چغندرقند بر اساس برخي صفات فيزيولوژيك، مرفولوژيك و بيوشيميايي در شرايط گلخانه و مزرعهبراي گزينش جمعيتهاي برتر و ارزيابي صفات مناسب انجام شد. در اين تحقيق از دو محيط گلخانه براي بررسي صفات فيزيولوژيكي، مرفولوژيكي و بيوشيميايي طي استقرار و مزرعه براي بررسي صفات فيزيولوژيك، عملكرد و اجزاي آن استفاده شد. تعداد پنج هيبريد و چهار جمعيت اصلاحي به همراه سه رقم شاهدمتحمل و حساس در گلخانه در دو سطح شوري صفر (شاهد) و 16 دسيزيمنس بر متر به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي و در مزرعه به صورت بلوك هاي كامل تصادفي در شرايط بدون تنش (1/2 دسيزيمنس بر متر) و تنش شوري (17/34 دسيزيمنس بر متر) در ايستگاه تحقيقات مياندوآب مورد بررسي قرار گرفتند. صفاتي مانند وزن تر و خشك اندام هوايي، محتواي آب نسبي برگ، كاهش نسبي آب برگ، وزن ويژه برگ، پرولين و عناصر غذايي (سديم و پتاسيم) در برگ و عملكرد ريشه و شكر، عيار قند، سديم و پتاسيم در ريشه در هر دو محيط واجد تنش و بدونتنش اندازه گيري شدند. در شرايط تنش در گلخانه، صفات پرولين، ماده خشك، سديم برگ و طول ريشه افزايش معني داري در مقايسه با شرايط بدونتنش داشتند اما مقادير صفات پتاسيم، سطح برگ، محتواي آب نسبي برگ، آب از دست رفته برگ و ماده خشك ريشه كاهش يافته است. در مزرعه، تنش شوري باعث افزايش درصد قند و پتاسيم و كاهش عملكرد ريشه و شكر نسبت به شرايط بدونتنش شد. در اين تحقيق، هيبريد Msc2*FS7 و جمعيت FS2 از نظر صفات عملكرد ريشه، درصد قندناخالص و عملكرد شكرسفيد برتر از ساير جمعيت ها تشخيص داده شدند. رقم حساس شيرين داراي پايين ترين مقادير عملكرد ريشه در شرايط تنش بود. بر اساس نتايج حاصله، صفات پرولين و ماده خشك مي توانند به عنوان معيارهاي تمايز ارقام يا جمعيت ها در تنش شوري مورداستفاده قرار گيرند.
چكيده لاتين :
Soil salinity is one of the most important factors in reducing crop yield around the world, especially in arid and semi-arid regions. Therefore, development of salt-tolerant cultivars such as sugar beet that can grow under stress condition and have economic yield, is one of the most important breeding goals. For this purpose, salinity tolerance evaluation of different sugar beet populations and hybrids based on some physiological, morphological, and biochemical traits was performed in greenhouse and field conditions to select high yield populations and and determining the suitable traits for selection. Two greenhouse environments were used to study physiological, morphological and biochemical traits during establishment and field environment to study physiological traits, yield and its components. Five hybrids and four breeding populations along with three tolerant and susceptible control cultivars were evaluated at two salinity levels of 0 (control) and 16 ds/m in a factorial design based on completely randomized design in greenhouse and in a randomized complete block design in the field in normal (1.2 ds/m) and saline (17.34 ds/m) at Miandoab Research Station, Iran. Several characteristics such as fresh and dry weight of shoot, relative water content of leaves, relative leaf water reduction, specific leaf weight, and proline and nutrients (Na and K) in leaves, root yield and sugar yield, sugar content, Na and K in root were measured in both stress and normal conditions. Under stress condition in greenhouse, proline, dry matter, leaf sodium content and root length increased significantly compared with normal condition, but the values of K, leaf area, relative leaf water content, leaf water reduction and root dry matter decreased. In the field, salinity stress increased the sugar content and potassium and decreased root yield and sugar yield compared with normal condition. In this study, Msc2*FS7 hybrid and FS2 population were found to be superior to other populations in terms of root yield, sugar content, and white sugar yield. Susceptible cultivar Shirin had the lowest root yield under stress ondition. Based on the results, proline and dry matter traits can be used as criteria for cultivars or populations selection under salinity stress.
