تاثير كشت نشائي، تاريخ كاشت و برداشت بر عملكرد و كارائي مصرف آب چغندرقند پاييزه

Effect of transplanting, sowing and harvesting date on yield and water use efficiency in autumn-sown sugar beet

اين تحقيق به منظور بررسي تاثير كشت نشايي بر كارايي مصرف آب چغندرقندپاييزهدر شهرستان مهران واقع در استان ايلام، به صورت فاكتوريل دوبار خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در دو سال زراعي 95 -1394 و 96-1395 اجرا شد. تيمارها شامل تاريخ كاشت در چهار سطح (1 و 20 مهرماه، 10 و 30 آبان ماه) و رقم در دو سطح (شريف و اسپارتاك) به عنوان فاكتورهاي اصلي و روش كاشت در دو سطح (كشت مستقيم بذر و نشاكاري) به عنوان فاكتور فرعي (اسپليت در مكان) و زمان برداشت در سه سطح (5 و 25 ارديبهشت ماه و 15 خرداد ماه) به عنوان فاكتور فرعي فرعي (اسپليت در زمان) اجرا گرديد. نتايج تجزيه واريانس بر اساس اميدرياضي ميانگين مربعات نشان داد كه تاثير سال بر صفات عملكرد ريشه، درصد قند، عملكرد شكرو عملكرد شكر سفيد معني دار بود اما تاثيري بر راندمان مصرف آب براساس عملكرد شكرسفيد نداشت. تاريخ كاشت نيز بر عملكرد ريشه، عملكرد شكر و عملكرد شكرسفيد اثر معنيدار داشت. تاثير تاريخ برداشت بر عملكرد ريشه و عملكرد شكر معنيدار شد.راندمان مصرف آب براساس عملكرد شكرسفيد در روش نشاكاري 1/60 كيلوگرم بر مترمكعب بود كه 50 درصد نسبت به روش بذركاري افزايش نشان داد.عملكرد ريشه در كشت نشايي 101 تن در هكتار بود (54 درصد افزايش نسبت به روش بذركاري). بالاترين عملكرد شكرسفيد با 14/08 تن در هكتار در روش نشاكاري، تاريخ كاشت اوايل مهرماه و تاريخ برداشت اواسط خردادماه بود (28 درصد افزايش نسبت به روش بذركاري). با توجه به عملكردهاي غيراقتصادي روش بذركاري در كشت پاييزه چغندرقند استان، كاهش منابع آب، خسارت پرندگان مهاجر و محدوديت هاي فصل رشد به نظر ميرسد كاشت نشايي چغندرقند ميتواند راه كار مناسبي براي افزايش توليد شكر و راندمان مصرف آب باشد كه با تكميل امكانات مكانيزاسيون ميتواند به عنوان روشي مطمين براي جايگزيني بذركاري مطرح شود. با توجه به نتايج تحقيق شهرستان مهران نيز ميتواند به عنوان منطقه مستعد توسعه كشت پاييزه چغندرقند مورد توجه قرار گيرد.

This study was conducted to evaluate the effect of transplanting on water use efficiency of autumn-sown sugar beet in Mehran, Ilam province. The experiment was carried out as factorial split-split plot based on randomized complete block design with four replication in two grwoing season 2015-16 and 2016-17. Sowing date (late September, early October, early November and late November) and cultivar (Sharif and Spartak) laid out in main plots, planting method (direct seed planting & transplanting) in sub-plots and harvest time (late April, mid-May and early June) as sub-sub-plots (split at time). The results of ANOVA based on expected mean of squares showed that effect of year on root yield, sugar content, sugar yield, and white sugar yield was significant. However, it had no effect on the water use efficiency based on sugar yield. The effect of planting time on root yield, sugar yield, and white sugar yield was significant. The effect of harvest time on root yield and sugar yield was significant. Water use efficiency based on white sugar yield in transplanting method was 1.60 kg/m3 which was 50% more than seed planting method. Root yield in transplanting method was 101 t/ha (54% increase compared with seed planting method). The highest white sugar with 14.08 t/ha was observed in transplanting, late September sowing, and at early June harvest (28% increase compared with seed planting). Considering the non-economic performance of seed planting method in autumn sugar beet sowing in the province, reduction of water resource , damage of migratory birds, and limitations of growing season, it seems that sugar beet transplanting can be a proper way to increase sugar production and water use efficiency which can be considered as a reliable method to replace seeding by completing mechanization facilities. According to the study results, Mehran city can also be considered as a region prone to the extension of autumn sugar beet sowing.