ارزيابي اثرات تغيير اقليم بر مقادير رسوب معلق در تعدادي از حوزه‌هاي آبخيز استان اردبيل

برآورد رسوب‌دهي رودخانه به‌دليل پيچيدگي‌هاي آن يكي از مواردي است كه مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎي ﺳﻨﺠﻪرﺳﻮب و راﺑﻄﻪ ﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺮازش داده ﺷﺪه ﺑﯿﻦ دادهﻫﺎي دﺑﯽ و ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠّﻖ ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﺪاولﺗﺮﯾﻦ روشﻫﺎي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان ﻏﻠﻈﺖ رﺳﻮب ﻣﻌﻠّﻖ اﺳﺖ. از طرفي پديده تغيير اقليم با تأثير روي بارش، درجه‌حرارت و دبي جريان توليدي، به‌صورت غيرمستقيم كيفيت آب را نيز تحت تأثير قرارمي‌دهد. هدف پژوهش حاضر به‌‌دست آوردن تغييرات رسوب طي دهه آينده (2030-2011) با استفاده از معادله سنجه‌رسوب مي‌باشد. براي اين‌منظور از مدل هيدرولوژيكي IHACRES و مدل اقليمي LARSWG استفاده شد. مدل IHACRES ابتدا براي 7 ايستگاه هيدرومتري واسنجي و اعتبارسنجي شد سپس با به‌كارگيري مدل LARSWG ميزان تغييرات درجه حرارت حداقل، حداكثر و بارندگي براي دوره آينده به‌دست آمد. اين تغييرات به مدل IHACRES اعمال شد و ميزان دبي جريان دوره آتي تخمين زده شد. از طرفي با استفاده از داده‌‌هاي دبي و رسوب مشاهداتي منحني‌سنجه‌رسوب تهيه شد. با تغيير مقادير دبي جريان در ايستگاه‌هاي مطالعاتي مقادير دبي رسوب معلق براي دوره آتي محاسبه شد. نتايج نشان داد مقدار بارندگي 3.68 درصد كاهش يافته و دماي حداقل 16.48 و دماي حداكثر نيز 5.39 درصد افزايش يافته است. بررسي ميزان رواناب طي دهه آينده در ايستگاه‌هاي هيدرومتري نشان داد كه دبي متوسط به‌طوركلي 0.16 درصد كاهش يافته است. تعداد وقايع دبي اوج افزايش يافته است كه بيش‌ترين افزايش مربوط به ايستگاه هيدرومتري يامچي با دبي متوسط 2.09 و 16 واقعه دبي اوج بالاي 6 مترمكعب برثانيه مي‌باشد. اين تغييرات اقليمي به‌طور متوسط منجر به كاهش 74 درصدي بار معلق رسوب در ايستگاه‌هاي مطالعاتي شده است. نتايج پژوهش حاضر نشان دهنده تأثير قابل توجه تغيير اقليم بر حوزه‌هاي آبخيز استان اردبيل مي‌باشد و با توجه به اثرات زيست محيطي تغيير اقليم لازم است راهكارهايي جهت مديريت مناسب حوزه‌هاي آبخيز اتخاذ شود.