وضعيت منافع ايران در رابطه با رويكردهاي امنيتي اتحاديه اروپا به ناتو

پس از پايان جنگ جهاني دوم و پايان همكاري بلوك غرب و شرق در شكست متحدان، رقابت اين دو قطب در قالب جديدي شكل گرفت. اروپاي ويران را آمريكا مورد حمايت قرار داد و شوروي كمونيست نفوذ خود را تا دروازه‌هاي برلين تحكيم ‌بخشيد. پيمان آتلانتيك شمالي براي حفظ اتحاد غربي در مقابل پيشروي كمونيسم تشكيل گشت و با اينكه نقشي بازدارنده داشت و تا پايان جنگ سرد عملاً وارد عملياتي نظامي نشد، با فروپاشي شوروي، «ناتو» با پرسش‌هاي ماهوي جدي مواجه گشت؛ ‌از جمله اينكه «با احياي متحدان اروپايي پس از جنگ دوم جهاني و حذف رقيب كمونيست آيا وجود آن موضوعيتي دارد يا خير!» با اين‌همه بنيان‌گذاران بر ضرورت حفظ و تداوم اين نهاد امنيتي و دفاعي تأكيد كردند و از آن زمان تاكنون يعني طي سه دهه، گستره جغرافيايي و موضوعي ناتو افزايش يافته و البته عملاً وارد چند عمليات هم شده است؛ اما مشخص است كه دوره گذار ناتو همچنان دارد و مباحث و تحليل‌ها در بين سياستمداران و استراتژيست‌ها برقرار است. در اين ميان شكل‌گيري و پيشرفت اتحاديه اروپا و استقرار نهادهاي آن، موضوع دفاع و امنيت اروپايي را نيز به موضوع محوري نزد پيشگامان ايده اروپاي واحد تبديل نموده و براي قدرت منطقه‌اي نظير ايران اين چشم‌انداز حياتي بوده است. در اين شرايط مجموعه تحولات اخير (برگزيت، انتخاب دونالد ترامپ، تروريسم و مهاجران خاورميانه‌اي، امنيت سايبري، تحركات روسيه و ظهور افراط‌گرايي) ضرورت اقدام مؤثر در جهت شكل‌دهي به سازمان دفاعي اروپايي و تعيين حدود و دامنه مأموريت و عملكرد ناتو را بيش از پيش نموده است. در اين پژوهش با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و اسنادي و روش توصيفي تحليلي به بررسي روندهاي موجود و نظرات ارائه‌شده، به تبيين چشم‌انداز اين رابطه در چارچوب رويكرد همكاري‌هاي امنيتي نهادي پرداخته و سناريوهاي مطرح و چالش‌هاي مرتبط ارائه شده است. از آنجا كه وابستگي به آمريكا در قالب ناتو تعريف مي‌شود اساساً نگاه غالب اروپايي در اين نهاد حفظ دامنه عملكردي در محدوده مرزهاي اقيانوس اطلس شمالي بوده، درحالي‌كه رويكرد آمريكا گسترش بيشتر حوزه جغرافيايي و موضوعي مأموريت‌هاي ناتو است.