قدرت، تخيل و واقعيت در دهۀ اول سينماي پيتر واتكينز

سينما همواره هنر و رسانه‌اي مؤثر بر كنش‌ اجتماعي بوده و به همين دليل، قدرت‌ها از آن بهره‌برداري كرده‌اند. گرايش اصلي مجموعه‌‌قدرت‌هاي صاحب سرمايۀ اجتماعي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي، معطوف به يكسان‌سازي‌، دستكاري‌، سلطه بر سرنوشت سينما و «فرايند ساخت» سينماگر و سينماي اوست. اما سينما به‌مثابه تخيل هنري، با واقعيت و فرايند بازنمايي نيز ارتباط دارد. لذا در ديالكتيك ميان «سينما به‌مثابه هنر تخيل» و «سينما به‌مثابه مهارت دستكاري رسانه‌اي»، مرزها مبهم و نامطمئن هستند و آثار برخي سينماگران به ديالكتيكي متفاوت ميان واقعيت و بازنمايي مي‌انجامد. پيتر واتكينز فيلم‌سازي است كه سينماي او نمونۀ بارز مبارزه با جريان سلطه‌گر سينمايي است. او فيلم‌سازي را از سينماي آماتور شروع كرد، بعد از ورود به سينماي حرفه‌اي از جريان اصلي جدا شد و در پي آن، مورد سانسور و تخريب قرار گرفت. با مطالعۀ اسنادي دهۀ اول فيلم‌سازي او مي‌توان به فهمي بهتر از ساز‌وكارهاي اين دو گونه از ديالكتيك، يعني «تخيل مستقل هنري» در برابر «فيلم‌سازي در جهت منافع قدرت‌ها» رسيد. اين مقاله نشان مي‌دهد كه تخيل واتكينزي در سه محور: قالب، روند و ايدئولوژي، در تقابل با تخيل جريان اصلي سينمايي قرار دارد. اين تقابل به سينمايي انساني شكل مي‌دهد كه ضمن حفظ تخيل زيبايي‌شناختي فيلم، هدف آن بهبود بخشيدن به واقعيت است. اين نظر يا هدف، براي نمونه، از اين راه‌ها عملي مي‌شود: تأكيد بر فيلم بودن فيلم، سيّاليت زماني مكاني، مشاركت‌دهي‌ مردم عادي، حذف سلسله‌مراتب فيلم‌سازي، آگاهي‌بخشي، آموزش پيش از وقوع فاجعه، مسئله‌محوري، شفافيت در ابراز عقايد شخصي، فاصله‌گيري از ساختار روايي و ايجاد زمينۀ توافق با مخاطب.