كرونا، بازگشت به خانه و برآمدن الگوي نوظهور زنان خانه‌دارِ مجازي

كرونا در دو موج پياپي نهادهاي اجتماعي عمده سنتي و مدرن در ايران را به تعليق در آورد. خيلي‌ زود هيئت‌ها، مساجد و مناسك ديني و به‌تدريج خيابان و رستوران‌ها و پارك‌ها و سينماها و كافه‌ها بسته شدند. در مقابل اين دو موج تعليق‌كننده، كه همچنان هم با قوت بسيار باقي‌ است، دو نهاد فضاي مجازي و خانه نيز تقويت شدند و بار تداوم امر اجتماعي و فرهنگي و حتي آموزشي را در ايران سال 1399 به دوش كشيدند. به نظر مي‌رسد در شرايطي كه كرونا جامعه را به تعليق درآورده، اين «زنِ مجازي» است كه در تقاطع خانه و فضاي مجازي بار تداوم امر اجتماعي در ايران امروز را به دوش مي‌كشد. هدف از اين مقاله معرفي اين نهاد اجتماعيِ زنانه نويني است كه از ميانهٔ تعليق سنت و مدرنيته مردانهٔ ايراني در حال ظهور است. در اين مقاله از چارچوب نظري نعمت‌اله فاضلي دربارهٔ بازگشت غيرسنتي به خانه و نظريهٔ ظهور «خانهٔ فعال» در كرونا، و نظريهٔ سايبورگ دانا هاراوي دربارهٔ ويژگي‌هاي زنانه انسانِ آميخته به تكنولوژي و همچنين، برخي پژوهش‌هاي انجام‌شده درباره تأثير فضاي مجازي بر زنان و تحليل كيفي محتواي اينستاگرامي به‌هنگام شيوع اول كرونا (اسفند 98 تا خرداد99) استفاده شده است. يافته‌هاي اين مقاله نويد ظهور نسل تازه‌اي از «زن نوين ايراني» است؛ نسل سومي از زنان پساسنتي‌ـ‌پسامدرن، كه نه چون زنان سنتي (بخشي از خانه)، و نه چون زنان مدرن (بخشي از خيابان)، بلكه شهروندي مولّد در «خانه‌ـ‌اينستاگرام» هستند و «فاعليت زنانه‌»اي از خود بروز مي‌دهند كه در چارچوب زنانگي تحقيرشدهٔ دوران سنتي و مدرن نمي‌گنجد.