انسان‌وارانگاري صفات خدا: بررسي مقايسه‌اي ديدگاه ابوالحسن اشعري و ابن‌تيميه

اين مقاله عهده‌دار مقايسه ديدگاه ابوالحسن اشعري و ابن‌تيميه در باب صفات غيرخبري و خبري خداوند و تفسير انسان‌وارانگارانه از آن با روش توصيفي-‌تحليلي است. در مقوله صفات غيرخبري، ابن‌تيميه غالباً رويكرد سلف خويش را در پيش گرفته و بحث را به همان طريقت مطلوب اهل سنت مرتبط دانسته، اما اشعري در استدلال براي اثبات آن صفات كوشيده است. علي‌رغم اختلافات جزئي كه ميان آنها ديده مي‌شود، به نتايج مشابهي دست يافته‌اند كه همان معرفي خدا با صفات انسان‌وار است. اما در مبحث صفات خبري، اختلاف چنداني ميان اين دو متكلم ديده نمي‌شود. زيرا انديشه اين دو در اصل و اساس يكسان بوده و به مبدأ فكري واحدي، كه همان توقف در ظواهر، بدون توضيح چند و چون مسائل است، باز مي‌گردد. در حقيقت، اشعري و ابن‌تيميه در غايت در موضوع خداشناسي اختلاف فراواني با هم ندارند و عملاً از عرضه فكر منسجمي باز مانده‌اند. بخشي از اين فقدان به منهج خداشناسي اين دو باز مي‌گردد كه با تفسير ظاهرگرايانه از صفات خدا عملاً خدايي انسان‌وار را معرفي كرده‌اند. اين مقاله وجوه انسان‌وارانگاري خدا را در تفكرات اين دو متكلم نشان مي‌دهد و بيان مي‌كند كه هر دو عملاً از معرفي اسلام ناب به پيروانشان عاجز مانده‌اند.