بررسي و نقد تقريرات ملاهادي سبزواري از برهان صديقين از منظر متأخرين

برهان صديقين يكي از براهين مهم در اثبات وجود خدا است. تقريرهاي مختلفي از اين برهان از زمان فارابي و ابن‌سينا تا به امروز صورت گرفته است. ملاهادي سبزواري يكي از شارحان تفكر صدرايي و بعضاً در زمره منتقدان آن است كه مي‌كوشد با پيش‌نهادن چهار تقرير از برهان صديقين راه جديدي در مباحث الاهيات بالمعني الاخص بگشايد. هدف اين مقاله بازخواني اين تقريرات است تا روشن كند كه راه پيموده‌شده سبزواري تا چه حد مقرون به توفيق بوده است. از طرفي فيلسوفان معاصر، مانند عبدالله جوادي آملي و محمدتقي مصباح يزدي به هنگام نقل اين براهين، آن را نقد نيز كرده‌‌اند. در اين مقاله مي‌كوشيم با اتكا به روش تحليلي‌توصيفي، اين نقدها را تبيين و تحليل كنيم. نتيجه پژوهش اين است كه سبزواري فقط در دو تقرير با اتكا به اصالت وجود و صرف‌الوجود در راستاي صديقين قدم نهاده كه آن دو تقرير هم خالي از اشكال نيست. يعني هر دو مبنا از مسائل نظري و نيازمند اثبات است و استفاده از مباني نظري و تشكيك‌پذير از اتقان و استحكام برهان مي‌كاهد.