روش تفسيري صوفيانه: بررسي مقايسه‌اي ديدگاه محمدحسين ذهبي و محمدهادي معرفت

روش تفسير صوفيانه از جمله روش‌هايي است كه از قرون نخستين اسلامي توجه برخي از مفسران را برانگيخته و با نگاه به باطن و بر اساس داده‌هاي حاصل از كشف و شهود، به تفسير قرآن كريم پرداخته‌اند و تفاسيري با نگاه صوفيانه به وجود آورده‌اند. اما تفاسير صوفيانه، همواره در معرض نقد محققاني بوده كه ديدگاهشان نمايانگر نگاه رسمي مذاهبشان بوده ‌است. اين مقاله ديدگاه ذهبي و محمدهادي معرفت را درباره روش تفسير صوفيانه مي‌كاود كه ديدگاه هر دو همراه با نقد است؛ با اين تفاوت كه ذهبي، با تفكيك تصوف به عملي و نظري، با نگاه مثبتي به تفاسيري كه بر اساس تصوف عملي نوشته شده، مي‌نگرد اما نقد محمدهادي معرفت تقريباً تمامي اركان تفاسير صوفيانه را در بر مي‌گيرد، كه بر اين اساس، وي تمامي تفاسير صوفيانه را ذوقي مي‌داند. تفاوت اصلي ديگر آن است كه محمدهادي معرفت، برخلاف ذهبي و به رغم نقد بر تصوف، بر اساس تعاليم مذهب تشيع، با بسياري از تأويلات و مفاهيم باطني به‌دست‌آمده از تفاسير عرفاني موافق است. همچنين، تفاسير صوفيانه و عرفاني، در كليت داراي مباني شرعي در قرآن و حديث‌اند. لذا بدون در نظر گرفتن اين روش تفسيري نمي‌توان به فهم بخشي از آيات قرآن و همچنين احاديث دست يافت.