دامنه بهينه چگالي ظاهري نسبي بدست‌آمده از آزمون پروكتور و تنش محوري 200 كيلو پاسكال براي رشد آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

Optimal range of relative bulk density obtained using proctor and axial stress of 200 kPa for sunflower (Helianthus annuus L.) growth

هدف از اين پژوهش تعيين حدود بحراني و دامنه بهينه چگالي ظاهري نسبي (RBD) به­دست­آمده از آزمون پروكتور (RBDProctor) و تنش محوري 200 كيلو پاسكال (RBD200kPa) يك خاك لومي-رسي-سيلتي بر اساس وزن نسبي دانه، وزن نسبي خشك شاخساره، ارتفاع نسبي و حجم نسبي ريشه گياه آفتابگردان (Helianthus annuus L.) بود. مقادير نسبي از تقسيم ميانگين مقادير مطلق صفات مذكور در هر گلدان بر بيشينۀ مشاهده ­شده همان صفت به­دست آمد. دامنه­ اي از چگالي ظاهري خاك (35/1 تا Mg m-3 59/1) در 10 گلدان (cm 50 × cm 40 و عمق cm 50) توسط غلطك ­هايي با جرم­ هاي متفاوت ايجاد شدند. آفتابگردان كشت­ شده در گلدان­ها در فضاي باز قرار گرفت و در طول آزمايش وزن گلدان­ها و ميزان آب زهكشي شده به ­صورت روزانه اندازه­ گيري ­شد. مقدار رطوبت خاك در گلدان­ها توسط آبياري در محدوده FC تا FC6/0 نگه داشته شد. دامنه بهينه RBDProctor و RBD200kPa دامنه ­اي پنداشته شد كه در آن صفت­ هاي نسبي گياه بزرگتر يا مساوي 95/0 بيشينۀ پيش­ بيني ­شده با معادلۀ برازش يافته بر داده­ هاي نسبي در برابر RBD باشد. عملكرد دانه آفتابگردان در RBDProctor برابر 854/0 به حداكثر مقدار رسيد و دامنه بهينه RBDProctor براي وزن نسبي دانه بين 823/0 تا 884/0 به دست آمد. مقادير متناظر براي RBD200kPa به ترتيب برابر 975/0، 940/0 تا 009/1 بودند. اين يافته­ ها نشان داد كه در RBD كمتر از حد پايين يا بيشتر از حد بالاي شروع محدوديت، شرايط نامناسب فيزيكي خاك سبب كاهش عملكرد دانه آفتابگردان مي­شود.

The aim of this study was to determine the critical limits and optimal range of relative bulk density (RBD) obtained using proctor test (RBDProctor) and axial stress of 200 kPa (RBD200kPa) for a silty clay loam soil which were determined based on relative grain yield, relative shoot dry, relative height and relative root volume of sunflower (Helianthus annuus L.). The relative values were obtained by dividing the absolute mean values of mentioned traits to observed maximum values of each trait. A range of soil bulk density (1.35 to 1.59 Mg m-3) was prepared in 10 bins (40 cm × 50 cm with 50 cm depth) using rollers of different weights. The bins were located out-doors after sowing sunflower and the weight of bins and drained water volume were measured daily. The soil water content was retained in the range of field capacity (FC) to 0.6FC through irrigation. The optimal ranges of RBDProctor and RBD200kPa were assumed to be the ranges in which the relative traits of sunflower were greater or equal to 0.95 of maximum value predicted by obtained equations fitted to relative data versus RBD. Sunflower yield was maximum at RBDProctor equal to 0.854 and the optimal range of RBDProctor based on relative grain yield was from 0.823 to 0.884. In this range sunflower relative grain yield was greater or equal to 95%. The corresponding values of RBD200kPa were 0.975, 0.940 to 1.009, respectively. This finding revealed that at the RBD values less than lower limit and greater than upper limit of starting restriction, unsuitable physical conditions reduce sunflower relative grain yield.