تاثير حذف مواد سيماني در اندازه گيري بافت خاك هاي ايران

The Effect of Cement Removal in Measuring the Texture of Iran Soils

در آزمايشگاه هاي خاكشناسي ايران براي تعيين منحني توزيع اندازه ذرات اوليه، روشها و راهكارها و پيش تيمارهاي مختلفي براي حذف مواد سيماني خاك استفاده مي شود كه در بسياري از شرايط امكان مقايسه نتايج و همچنين ارزيابي دقت آنها را دشوار مي ­سازد. پژوهش حاضر براي رسيدن به يك راهكار مشخص كه در عين سادگي و ارزان بودن، دقت قابل قبولي نيز داشته باشد، انجام گرديد. ابتدا 112 نمونه خاك از 16 استان مختلف از خاكهاي سطحي و عمقي برداشت و سپس با انتخاب 91 نمونه با استفاده از روش هيدرومتر با و بدون حذف كليه مواد سيماني شامل مواد آلي، آهك، اكسيدهاي آهن و آلومينيوم و حذف توأم ماده آلي و اكسيد آهن مورد تجزيه مكانيكي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه حذف مواد سيماني سبب افزايش بخش رس و كاهش بخش سيلت و شن مي گردد. حذف ماده آلي و اكسيد آهن به ترتيب براي خاكهايي كه بيش از 4 درصد ماده آلي (5/2 درصد كربن آلي) و يا 2 درصد اكسيد آهن دارند و يا واجد يك يا چند ويژگي خاص و متمايز از خاكهاي رايج كشاورزي هستند، ضرورت دارد. همچنين زماني كه مجموع ماده آلي و اكسيد آهن از 5 درصد بيشتر مي شود، بطور ميانگين حذف اكسيد آهن و مواد آلي سبب افزايش 7 درصدي در ميزان خالص رس مي شود. بيشتر خاكهاي ايران ميزان آهك بالايي دارند. ولي در اغلب آن­ها آهك به فرم ذرات اوليه در خاك ظاهر مي­شود. بنابراين حذف آهك در خاكهاي سبك و متوسط كه ميزان آهك آنها بيش از 10 درصد باشد توصيه نمي شود. نتايج اين پژوهش نشان داد كه عدم حذف مواد سيماني براي خاكهايي كه حذف اين مواد در آنها ضروري است ميتواند منجر به تعيين نادرست كلاس بافت خاك شود.

In soil laboratories of Iran to determine the initial soil particle size distribution (PSD) curve, different methods and strategies and pretreatments are used to remove soil cement materials, which in many cases make it difficult to compare the results and also evaluate their accuracy. The current research was performed to achieve an economical, simple and accurate protocol to mesure the soil PSD analysis. First, 112 soil samples from the top and sub soils were collected from 16 provinces. Then 91 soil samples were selected based on hydrometer method and they were analyzed mechanically with and without removal of different cement agents; such as Organic matter, lime, iron and aluminum oxides and combined removal of organic matter and iron oxide. Results showed that the removal of cement agent increases the clay fraction and reduces the silt and sand fractions. The removal of cement agents should be conducted where i) organic matter content is more than %4 or ii) iron oxides is more than %2 or iii) the amount of organic matter + iron oxides is more than %5. In average, the removal of organic matter and iron oxide increases clay fraction 7%. Since the carbonates are often exist as the primary particles in the Iranian soils, the removal of carbonates is not suggested from the soils with more than %10 carbonates. Finally it is concluded that the cement agent in some soils may cause incorrect determination of soil texture class.