تحليل ذينفعان و نهاد آب در راستاي پايداري منابع آب (مورد مطالعه حوضه آبريز زاينده‌رود)

Water Stakeholders and Institution Analysis for Sustainability of Agricultural Water Resources (Case Study Zayandehrud Catchment Area)

شرايط اقليمي و خشكسالي­ سال­هاي اخير، حوضه آبريز زاينده‌رود را با چالش پايداري منابع آب رو به­ رو ساخته است. پايداري منابع آب با نهادهاي متناسب با شرايط حوضه و ذينفعان مشاركت‌كننده تحقق پيدا خواهد كرد. هدف اين تحقيق شناسايي نهاد آب و مؤلفه­ هاي آن در حوضه­ ي آبريز زاينده‌رود بود. جامعه آماري اين تحقيق كارشناسان و متخصصان آب حوضه­ ي آبريز زاينده‌رود بودند(N=312). ابزار گردآوري داده‌ها در بخش كمي پرسشنامه و در بخش كيفي مصاحبه ساختاريافته بود. روش تعيين حجم نمونه در بخش كمي فرمول كوكران بود كه بر اساس آن 173 نفر تعيين گرديد. رويكرد نمونه‌گيري در بخش كيفي هدفمند بود كه با روش گلوله برفي 15 نفر گزينش شد. براي تحليل داده­ ها از مدل‌سازي معادلات ساختاري و دياگرام رنگين‌كمان استفاده شد. يافته­ ها نشان داد كه شوراي عالي آب، استانداري‌ها، وزارتخانه‌هاي نيرو و جهاد كشاورزي و سازمان­هاي تابع آنها جزء كنشگران كليدي در سطح حوضه هستند. همچنين نتايج نشان داد؛ نهاد آب داراي سه مؤلفه‌ي اداره­ ي آب، سياست­ آب و قوانين آب است كه ضرايب استانداردشده‌ي آن‌ها به ترتيب 80/0، 64/0، 53/0 بدست آمد. هر سه مؤلفه‌ي ذكرشده در سطح اطمينان 99 درصد معني­ دار بودند.

Climate and drought conditions in recent years have faced the Zayandehrud catchment area with the challenge of water resources sustainability. The sustainability of water resources will be achieved by institutions appropriate to the basin conditions and stakeholders. The purpose of this study was to identify the water boady and its components in Zayandehrood catchment. Statistical population of this study were Water experts of Zayandehrud catchment (N=312). Data collection tools were questionnaire in the quantitative part and structured interview in the qualitative part. The sampling size in quantitative part was determined to be 173 individuals using Cochran formula. The sampling approach in the qualitative part was purposeful and 15 individuals were selected by snowball method. Data analysis was performed using structural equation modeling (lisrel8.8 software) and the rainbow diagram. The findings indicate that the Ministry of Energy, the Agricultural Jihad and their subordinate organizations are the key players at the basin level. The results also showed that the water institution has three components of water management, water policy and water laws, whose standardized coefficients were 0.64, 0.53 and 0.80, respectively. All three components were significant at 99% confidence level.