اثر تقسيط كود فسفر بر خصوصيات مورفولوژيك، عملكرد و اجزاي عملكرد دو رقم برنج (Oryza sativa L.) (هاشمي و گيلانه)

The Effect of Phosphorous Fertilizer splitting on Morphological Charcters, Yield, and Yield Components of Two Rice (Oryza sativa L.) Cultivars (Hashemi and Guilaneh)

فسفر دومين عنصر پرمصرف موردنياز برنج بوده كه اثرات ناشي از كمبود آن و راندمان مصرف پايين آن اختلالات تغذيه­اي شديدي را در اراضي شاليزاري جهان ايجاد مي­كند. بنابراين اثر تقسيط كود فسفر بر صفات مورفولوژيك، عملكرد و اجزاي عملكرد ارقام برنج هاشمي و گيلانه در دو نوع خاك در آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد بررسي قرار گرفت. فاكتورهاي آزمايش شامل زمان‌هاي مختلف كود فسفر در پنج سطح، نوع خاك در دو سطح و فاكتور رقم شامل دو رقم برنج هاشمي (محلي) و گيلانه (اصلاح‌شده) بودند. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه رقم برنج هاشمي در تيمار مصرف كود فسفرِ در دو تقسيط50 درصد پايه و 50 درصد 60 روز پس از نشاكاري، 9/14 درصد و عملكرد دانه رقم برنج گيلانه در تيمار مصرف كود فسفرِ در دو تقسيط 50 درصد پايه و 50 درصد 20 روز پس از نشاكاري، 42/8 درصد در مقايسه با مصرف پايه افزايش داشته است. بيشترين افزايش در صفت درصد دانه­هاي پر در هر دو رقم برنج مورد آزمايش در خاك سيلتي رس و تقسيط دو مرحله­ اي و به ترتيب 1/9 درصد (50 درصد پايه و 50 درصد 20 روز پس از نشاكاري) در هاشمي و 3/18 درصد (50 درصد پايه و 50 درصد 60 روز پس از نشاكاري) در رقم گيلانه ديده شده است. بنابراين مي­توان به تقسيط فسفر دو مرحله­اي به‌عنوان راهكاري براي افزايش عملكرد در اراضي شاليزاري نگريست.

Phosphorus (P), is the second important nutrient for rice that its deficiency and low application efficiency causes severe nutrient disorder in the world paddy fields. Therefore, the effect of phosphorus fertilizer splitting on morphological characters, yield, and yield components of two rice cultivars (Hashemi and Guilaneh) in two soil type was investigated by a factorial experiment in a randomized complete block design with three replications. The experimental factors included time division of phosphorus fertilizer at five levels, two soil types, and two rice varieties (local Hashemi and modified Guilaneh). Results showed that the grain yield of Hashemi cultivar in two-division treatment (50% at the base and 50% at 60th day after transplantion) incresed 14.9% and the grain yield of Guilaneh cultivar in two-division treatment (50% at the base and 50% at 20th day after transplantion) incresed 8.42% as compared to the base application treatment. The maximum increase in filled grain percentages were found to be 9.1% for Hashemi cultivar and two-division treatment (50% at the base and 50% at 20th day after transplanting) and 18.3% for Guilaneh cultivar and two-division treatment (50% at the base and 50% at 60th day after transplanting) in silty clay soil. Hence, the two-split application of P might be a solution to enhance the rice grain yield at paddy field conditions.